Door: Arko van Brakel

De timing was fantastisch. Juist op het moment dat Nederland kritischer naar haar regering en overheid kijkt dan ooit, kondigt koning Willem Alexander in zijn eerste troonrede de participatiesamenleving aan. Niets meer of minder dan een appel op ons allemaal om samen de handen uit de mouwen te steken.

Persoonlijk zie ik prachtige kansen in de oproep van onze koning. Dat komt niet alleen door mijn optimistische natuur. Juist in Nederland, waar zo’n beetje alles wat we doen in geld wordt uitgedrukt, is het raadzaam om eens te kijken wat we met elkaar kunnen dóen.

Opvallend is dat we steeds vastlopen als we de werkelijk belangrijke issues in ons land proberen op te lossen door er een prijskaartje aan te hangen. Mooi voorbeeld is de kinderopvang: de discussie gaat niet over kinderen, maar over miljoenen.

Zorg? Gaat niet over mensen, maar over geld. Onderwijs? Lijkt een budgetkwestie te zijn. Innovatie? Lijkt af te hangen van een overheid die er al dan geen geld in steekt.

Dat is onzinnig, want zo onderschatten, én ondermijnen we de kracht van de menselijke maat. 

Natuurlijk is geld belangrijk. Maar iemand met een briljant idee laat zich echt niet afremmen door geldproblemen. Topsporters die een olympische medaille willen halen laten zich toch ook niet belemmeren door het afhaken van een sponsor?

Ze mobiliseren alles en iedereen om er tóch te staan op het juiste moment en dat lukt door in mogelijkheden te denken in plaats van in onmogelijkheden. Geld is beslist niet het enige middel dat kansen creëert.

Ik vergelijk de denkslag die we moeten maken met het moment dat ik besloot geen vlees meer te eten. Ik dacht dat ik binnen twee weken met mes en vork achter de eerste de beste koe aan zou rennen. Maar niets was minder waar. Op mijn bord kwam ruimte vrij op de plaats waar eerst die biefstuk lag.

Die ruimte ging ik opvullen met groenten, zaden, noten en fruit. En er was meer keus dan ik ooit voor mogelijk had gehouden. Ik zag het alleen aanvankelijk niet omdat de vanzelfsprekendheid van die obligate homp vlees mijn creativiteit blokkeerde.

Om allerlei redenen hebben we als maatschappij een Nieuwe Werkelijkheid gecreëerd waarin geld nu niet meer vanzelfsprekend aanwezig is. Een groot deel van ons bord moeten we nu dus met iets anders vullen dan met geld.

Een unieke kans om anders naar onszelf en onze omgeving te kijken. Waar zijn we nou echt goed in? Hoe houden we, ondanks gebrek aan geld, toch onze kwaliteit hoog?

Hoe en met wie kunnen we samenwerkingen aangaan en kennis delen die tot nieuwe innovaties leiden? Hoe kunnen we krachten bundelen en elkaar naar een hoger niveau helpen?

Als voormalig internetondernemer herken ik de slag die we nu moeten maken. Veel mensen zien internet vooral als één grote, wereldwijde ict-oplossing. Maar online ondernemers weten dat, meer nog dan de onderliggende techniek, de cultuur van het medium internet het verschil maakt.

Internet is ontstaan vanuit een paar simpele, maar belangrijke basisprincipes, die in de jaren 90 werden omschreven met het begrip net-iquette, oftewel de etiquette voor het internet.

Begrippen als sharing, collaboration, gebruik maken van de collectieve intelligentie van grote groepen internetters, respect voor ieders privacy, transparantie en durven leren van (vaak ook) kritische feedback.

Het is een kleine greep uit de typische gedragskenmerken die Internet zijn specifieke kleur en cultuur geven: Een online participatiesamenleving avant la lettre. Wij zijn immers Facebook, wij zijn Marktplaats, wij zijn Google. Wij zijn de participatiesamenleving.

Als we massaal deze uitnodiging oppakken en samen aan de slag gaan, krachten bundelen, zoeken naar de overeenkomsten in plaats van de verschillen, kennis delen en natuurlijk ook op zoek gaan naar de nieuwe businessmodellen die daarbij horen, dan kon de Nieuwe Werkelijkheid van de participatiesamenleving wel eens heel inspirerend zijn.

In die gedachte schuilt meer visie dan we in decennia hebben gezien in ons land. Een koninklijke gedachte.

Arko van Brakel (1968) is CEO van leiderschapsinstituut de Baak, inspirator, ondernemer, spreker, trainer, auteur ('Iedereen Ondernemer'), internet- en online-marketingspecialist. Zijn doel is van Nederland het meest ondernemende land te maken, omdat ondernemerschap het antwoord is op bijna alle uitdagingen die ons land heeft. Volg hem ook op Twitter/Arkovb.