De Spathiphyllum (lepelplant) of de Monstera (gatenplant): je hebt ze vast weleens in de winkel zien staan, al dan niet met informatie op de wikkel over luchtzuiverende effecten. Hoe zit dit precies?

Allereerst: alle planten nemen CO2 op en geven weer zuurstof af. Deze verdamping kan wat helpen tegen droge lucht in huis. Planten kunnen ook schadelijke stoffen opnemen via huidmondjes op de bladeren, vertelt Pieter de Visser, plantenfysioloog bij Wageningen University & Research.

Het gaat dan om vluchtige organische stoffen (VOS), zoals formaldehyde en benzeen. Dit is al bewezen in de bekende NASA Clean Air Study uit 1989, waar onderzoekers keken of planten afgesloten ruimtestations konden zuiveren.

Telersvereniging Air So Pure promoot en verkoopt luchtzuiverende planten. De vereniging maakt de claim over de luchtzuiverende werking op basis van het NASA-onderzoek en in eigen opdracht uitgevoerd onderzoek. Maar de planten zijn allemaal onderzocht in een laboratoriumomgeving en onder afgesloten stolpen en kassen, dus niet in een woonkamer.

Die kritiek leidde tot een nieuw onderzoek, met planten van Air So Pure. Wat bleek? Wanneer tien planten op 1 vierkante meter in een niet-geventileerde kamer werden gezet, zakte het formaldehydegehalte (de VOS die het meest in gebouwen kan voorkomen) in het eerste kwartier maar met 7 tot 9 procent en na een half uur met 3 procent.

Wanneer de kamer geventileerd werd, was de luchtzuiverende werking zelfs niet tot nauwelijks meetbaar. Hoewel dit slechts één onderzoek is, komt dit overeen met de resultaten van een meta-analyse uit 2019.

"Kwekers en verkopers kunnen dus zeggen dat planten de lucht zuiveren, en dat klopt", zegt De Visser, die het onderzoek uitvoerde. "Maar hoeveel ze dat doen in een kamer noemen ze er niet bij." Air So Pure stelt op haar site dat het effect afhankelijk is van de bladmassa en grootte van de plant. De telersvereniging adviseert twee tot zes planten per 30 vierkante meter.

Bij navraag reageert brandmanager Ronald van Schie van Air So Pure: "Als je die richtlijn aanhoudt, gebeurt er wel iets. Maar het klopt dat het ligt aan de ruimte en wat erin gebeurt hoeveel planten er nodig zijn. De vraag is hoe zuiver je de lucht wil maken. Hoe zuiverder, hoe serieuzer je het vol moet zetten. Een bos met één boom is ook geen bos."

"Luchtzuiverende planten zijn planten met veel bladmassa en daarmee veel bladmondjes", vervolgt Van Schie. "Deze nemen meer schadelijke stoffen op dan bijvoorbeeld een cactus. Dus zulke planten verkopen we."

Maar de claim van zuivere lucht in een kamer blijft mager, ook omdat de onderzoeken van Air So Pure en WUR alleen over formaldehyde gaan. "Formaldehyde is een kleurloos gas en komt voor in verschillende producten, zoals meubels, verf en vloerbedekking", zegt De Visser. "Daarom wordt deze vaak gekozen bij zulk onderzoek."

Is het belangrijk om je druk te maken over formaldehyde in huis? De Visser: "Wel bij nieuw spul. Maar het gaat vooral om schadelijke uitdamping in de eerste dagen. Daarna neemt het gewoon af. Het komt ook vrij bij het verbanden van kaarsen, haardvuur en bij koken. Maar daarbij moet je ventileren."

De overheid adviseert dat laatste ook. Daarnaast meldt de overheid dat formaldehyde bijna niet meer voorkomt in producten als verf en lijm. "We moeten het dus niet opblazen", zegt De Visser.

De conclusie van het rapport: ventilatie is de effectiefste manier om vluchtige en schadelijke stoffen uit kamers te verwijderen. "Ja, dat is zo", reageert Air So Pure. "Maar niet overal kan geventileerd worden. En dan kunnen planten fijn zijn."

De Visser is er ook niet alleen negatief over. "In een afgesloten kamer of kantoorhok kunnen planten wat bijdragen als er schadelijke stoffen rondvliegen, en ook qua luchtvochtigheid. Je zou dan het beste een verticaal plantsysteem kunnen maken, zodat je er echt veel kunt neerzetten. En inderdaad, planten met veel bladmassa."

Apparaten als luchtreinigers zijn ook een mogelijkheid, met als bijkomend voordeel dat die meestal ook fijnstof en pollen kunnen filteren. Maar waar iedereen het wel over eens is: groen is fijn en bewezen gezond om naar te kijken en in te vertoeven.