Ieder jaar rukt de brandweer zo'n tweeduizend keer uit voor een schoorsteenbrand. De problemen ontstaan vaak door creosoot, een teerachtige aanslag die zeer brandbaar is. Hoe vervuilder de schoorsteen is, hoe groter de kans dat het opeens misgaat als je de open haard aansteekt.

Daarom is het altijd slim om een emmer zand in de buurt van je open haard te hebben staan voor noodgevallen. Ook een pak keukenzout helpt. Mocht je schoorsteen in brand staan, kun je zo het vuur snel doven. Doe dat nooit met water, want dat zorgt voor zo veel stoom dat er een explosie kan ontstaan.

"De volgende stap is om de ventilatietoevoer en het gedeelte richting de schoorsteen af te sluiten", vertelt Richard van den Bosch, adviseur risicobeheersing bij Brandweer Amsterdam-Amstelland. "Daarna bel je uiteraard 112 en zorg je ervoor dat je meteen de woning ventileert. Een nasmeulend vuur kan namelijk nog koolmonoxidevergiftiging veroorzaken."

Een vuile schoorsteen wordt nog weleens onderschat, vertelt Wouter Gerrits van schoorsteenveeg- en klusbedrijf Fa. Gerrits. "Mensen denken er vaak een beetje te licht over. Ze vergeten het, of willen wat geld besparen door een jaartje over te slaan. Met vegen kom ik regelmatig schoorstenen tegen die echt te vervuild zijn. Je ziet ook problemen ontstaan als mensen nat of geïmpregneerd hout hebben gestookt. Daardoor hoopt creosoot zich op in de binnenkant van je pijp."

Gerrits raadt berkenhout of beukenhout aan voor het stoken van een vuurtje. "Gebruik geen dennenhout. Die hars verbrandt niet goed. Geverfd hout zorgt ook voor problemen; de verf komt los en blijft in je pijp kleven. Verder moet je ieder jaar je schoorsteen blijven vegen. Als je veel stookt, zou ik het zelfs wat vaker doen."

De brandweer geeft datzelfde advies op haar informatiepagina. "Het blijft daarnaast belangrijk om aanslag te voorkomen", vertelt Van den Bosch. "In de eerste plaats doe je dat door het vuur goed te ventileren, zodat je een volledige verbranding hebt. Daarnaast moet het vochtpercentage van je hout onder de 20 zitten. Dat kun je controleren met een houtvochtmeter."

De gevolgen van een schoorsteenbrand lijken vaak mee te vallen, aangezien het vuur binnen in een afgesloten kanaal blijft. Maar ook daar verkijken mensen zich nog weleens op, weet Van den Bosch. "Wij moeten die teerachtige aanslag er van bovenaf uit schrapen, met een ramoneur. De roetdeeltjes, die soms nog branden, vangen we zoveel mogelijk op met een natte deken rondom de open haard. Hierdoor kan je toch behoorlijk wat roet en vieze rook in je woning krijgen. Je kunt er dus vervelende schade aan overhouden en je mag pas weer stoken als de schoorsteen is geveegd en nagekeken."

Als je je schoorsteen zo schoon mogelijk wil houden, kan ook de manier van stoken nog een verschil maken. Van den Bosch adviseert de Zwitserse methode. Je legt daarbij de grootste houtblokken onderop en eindigt met kleinere stukjes hout en aanmaakblokjes aan de bovenkant. Vervolgens steek je het vuur van bovenaf aan, waardoor er minder rook ontstaat. "Bovendien oogt het vuur veel mooier. Je ziet namelijk veel minder rook en roet. Zo geniet je dus ook meer van de sfeer."