Bouwen met natuurlijke materialen is nog altijd een niche, maar dat gaat misschien veranderen. Op 8 december nam de Tweede Kamer met een ruime meerderheid een motie aan om de teelt van vezelgewassen voor biobased bouwen te stimuleren.

Natuurlijke bouwmaterialen zijn bijvoorbeeld hennep, vlas, olifantsgras en bermgras. Bij hennep gaat het om vezelhennep. De teelt hiervan heeft in Nederland lang stilgestaan, vertelt Mark Reinders, een van de grootste Nederlandse telers.

Hennepteelt was groot in het Nederland van de zeventiende eeuw, zegt Reinders. "Het land was één grote hennepplantage, de VOC-schepen lagen er vol mee. Er werd mee gebouwd en kleding van gemaakt. Toen de Opiumwet werd ingevoerd en nylon werd uitgevonden, kwam het stil te staan."

In de laatste zeven jaar is de teelt weer toegenomen, onder andere doordat er meer interesse is in CBD-producten zoals pijnstillende en rustgevende olie. CBD, oftewel cannabidiol, is een stofje dat in henneptoppen zit. Het is wat anders dan het hallucinerende stofje tetrahydrocannabinol (THC).

In Nederland wordt momenteel op 1.700 hectare hennep geteeld. David Kasse van brancheorganisatie BO Akkerbouw ziet dat boeren meer belangstelling hebben voor het telen van hennep. "We zitten natuurlijk in een landbouwtransitie. Hennep is een gewas dat niet belastend is voor het milieu. Je kunt het zonder bestrijdingsmiddelen en kunstmest telen, omdat de plant zo snel groeit: 4 centimeter per dag. Bijna net zo snel als bamboe."

Hennep kan dienen als isolatiemateriaal in muur en vloer en gebruikt worden in prefab wanden en bouwblokken. Wat maakt het tot een goed materiaal? "Het neemt vocht op", vertelt Edwin Hamoen, programmamanager natuurlijke materialen bij Wageningen University & Research. "En als het droog in huis is, geeft het die vocht af. Dat zorgt voor minder schommelingen in luchtvochtigheid en veel wooncomfort, vergelijkbaar met wonen in een houten huis. Ook houdt het warmte langer vast dan steen- en glaswol, waardoor een huis minder snel opwarmt. Dat zorgt voor die goede isolatie."

"Het mooie is dat hennep multi-inzetbaar is, ook als materiaal in de auto- en verpakkingsindustrie", vervolgt hij. "En het is een makkelijk te telen landbouwgewas dat goed is voor de bodem. Vlas, (olifants)gras en andere reststromen zijn ook prima. Ik denk dat het goed is om in te zetten op een combinatie van biogrondstoffen voor bouwmateriaal."

De gangbare bouw is nog vrij conservatief. Dit terwijl bij de productie van gangbaar isolatiemateriaal als glas- en steenwol veel meer CO2-uitstoot plaatsvindt dan bij natuurlijke materialen. Daarnaast is steenwolproducent Rockwool in Roermond de grootste ammoniakuitstoter van Nederland.

Hamoen: "Het is nog steeds moeilijk om natuurlijke materialen in bouwprojecten geïntegreerd te krijgen. Dat komt doordat de gangbare materialen makkelijker beschikbaar en goedkoper zijn, en er nog een onterecht wantrouwen is tegen het materiaal. Of de muizen het niet opeten, bijvoorbeeld. Maar dat is echt niet zo. Ook kan het brandwerend gemaakt worden door te impregneren."

Om biobased bouwen een vlucht te laten nemen, is er meer sturing vanuit de overheid nodig, zegt zowel Hamoen als Kasse. Hamoen: "De overheid kan bijvoorbeeld verplicht stellen dat er in de bouw voor zoveel procent met natuurlijke materialen gewerkt moet worden."

"Dan ontstaat er een markt waarin boeren kunnen investeren", zegt Kasse. "Dan kiezen ze een keer voor hennep in plaats van een intensiever gewas. De wil is er. En de kennis over het oogsten van bijvoorbeeld hennep ook. Dat wiel hoeft niet opnieuw te worden uitgevonden."

Heeft de huis-tuin-en-keukenklusser nog iets aan hennep? Reinders: "Je moet de juiste snijgereedschappen hebben, maar dan is het gewoon kinderspel. Ook geeft het materiaal geen jeuk of irritatie. Dat is wel zo bij glaswol, dat vooral door klussers wordt gebruikt."