De overheid wil dat Nederland in 2050 volledig aardgasvrij is. Om de uitstoot van CO2 terug te dringen, mag geen enkele woning nog op het gasnet aangesloten zijn. Dat heeft gevolgen voor bijna alle Nederlandse huishoudens, want momenteel is ruim 90 procent van de woningen aangesloten op het gasnet.
"We hebben 33 jaar om gas uit huizen te krijgen. Dat klinkt lang, maar het is niet bepaald iets wat je binnen een jaar kunt doen", zegt Susanne van Suylekom van klimaatbureau Stichting Hier.
Dat weet ook minister Eric Wiebes van Economische Zaken. Hij heeft een agenda opgesteld waarin staat hoe Nederland stap voor stap van het aardgas af gaat. Hij wil deze zomer nog tot een klimaatakkoord komen dat ervoor moet zorgen dat de CO2-uitstoot in 2030 minstens 49 procent gedaald is ten opzichte van 1990.
Kwart minder in 2020
Zo stelde hij voormalig PvdA-leider Diederik Samsom aan als onderhandelaar voor het Nederlandse klimaatakkoord. Samson moet zorgen dat in 2030 twee miljoen huizen van het aardgasnet af zijn. Dat is een kwart van alle Nederlandse woningen.
Verder schaft de overheid de verplichting om nieuwbouwwoningen op het gasnet aan te sluiten in juli af. Branchevereniging NVB-bouw wil zelfs dat er een verbod op gasaansluitingen bij nieuwbouw komt. Zo wil de ondernemersvereniging voorkomen dat bouwers per gemeente met andere regels te maken krijgen.
Volgens Piet Adema van NVB-Bouw kan dat zonder problemen, want veel bouwondernemers leveren al huizen zonder aansluiting. Of dat verbod er komt is onzeker, want bijvoorbeeld Vereniging Eigen Huis (VEH) is erop tegen.
Toekomstscenario's
Volgens Van Suylekom zijn gemeenten op dit moment bezig met onderzoek naar toekomstscenario's. Er zijn veel alternatieven voor aardgas, zoals stadsverwarming, een warmtenet op buurtniveau of elektriciteit. Het verschilt per type huis en huishouden welk alternatief het geschiktst is. In diverse gemeenten en wijken wordt al geëxperimenteerd, bijvoorbeeld in Purmerend en Amsterdam-Noord.
Daarbij ligt het niet alleen in handen van de gemeente en de netbeheerder; huizenbezitters zullen ook voor een deel van de maatregelen moeten zorgen. Van Suylekom: "Denk maar aan de aanleg van een warmtepomp in je huis, betere isolatie en koken op inductie."
Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal en kennisinstituut TNO zien een aantal mogelijkheden.
Volgens Huub Keizers van TNO moeten meerdere technieken samen worden gebruikt om de vraag naar energie terug te dringen, juist omdat de vraag extra gaat stijgen als we van het gasnet af gaan.
Keizers: "Momenteel is ongeveer 80 procent van het gasverbruik voor verwarming. Het maximaal duurzaam opwekken van energie, warmte en de opslag daarvan zijn essentiële stappen."
Met de hele buurt naar een oplossing
Het is belangrijk dat bewoners meepraten over alternatieven voor aardgas, benadrukt Van Suylekom. Veel oplossingen gelden namelijk voor een hele buurt, denk aan de aanleg van een warmtenet. Het is bijna altijd zo dat je met je hele buurt in één keer overstapt op een nieuwe energieoplossing.
De expert van Stichting Hier adviseert ook om met de gemeente te praten over financieringsconstructies. "Je kunt bijvoorbeeld afspreken de benodigde aanpassingen over een aantal jaar tijd te verspreiden, zodat de maandelijkse lasten niet ineens omhoog gaan."
Ook als jouw gemeente en netbeheerder nog niet besloten hebben op welke oplossingen ze overstappen, kun je al maatregelen nemen. Van Suylekom: "Kies bijvoorbeeld bij het aanschaffen van een nieuwe keuken voor een inductiekookplaat. En zorg dat je je huis beter isoleert. Daarmee ga je hoe dan ook energie besparen, dus je verdient het vanzelf terug."
Wat kost dat?
Wat het kost om je huis uiteindelijk volledig aardgasvrij te maken, hangt uiteraard af van wat een woning al heeft. Als je huis al goed geïsoleerd is, dan zijn de kosten 10.000 tot 15.000 euro. Maar als er nog veel moet gebeuren, dan kunnen de kosten 30.000 tot 35.000 euro zijn.
Om de overstap te stimuleren stelt het kabinet in totaal 100 miljoen euro beschikbaar voor de aanschaf en installatie van warmtepompen, zonneboilers, pelletkachels of biomassaketels. Die subsidie kan bij een hybride warmtepomp oplopen tot 1.800 euro.
Volgens de overheid moeten mensen zich voorbereiden op een investering in hun woning. Op den duur kun je hierdoor wel geld besparen: over het algemeen geldt bij het gasvrij maken van een huis een terugverdientijd van twintig tot dertig jaar. Dan heb je bijvoorbeeld optimale isolatie, driedubbel glas en een warmtepomp.
'Geen enkel huishouden ontkomt eraan'
Het besluit van de overheid om de CO2-uitstoot terug te dringen, is gebaseerd op het klimaatakkoord dat eind 2015 in Parijs is gesloten. Kritiek dat Nederland het braafste jongetje van de klas wil zijn, wijst Van Suylekom van de hand. "Zo goed doen we het helemaal niet. Alleen Malta en Luxemburg presteren slechter op het gebied van duurzame energie."
Nederland heeft dan ook heel veel aardgasaansluitingen. Nadat in 1961 een gasbel in het Groningse Slochteren werd gevonden, hebben we snel het aardgasnet aangelegd. Acht jaar later had 75 procent van de huishoudens een aansluiting, momenteel is dat zelfs meer dan 90 procent.
Van Suylekom: "Het was op dat moment de beste oplossing voor iedereen, maar tijden veranderen."
Zo liet premier Mark Rutte onlangs weten dat de gaswinning in Groningen in 2030 helemaal stopt.
De komende jaren vormen een transitieperiode, vertelt ze. "We zullen eraan moeten wennen dat we op zoek moeten naar een alternatief voor aardgas, ook al is dat nog niet direct aan de orde. Maar één ding is zeker: geen enkel huishouden ontkomt eraan."
