"We hebben 33 jaar om gas uit huizen te krijgen. Dat klinkt lang, maar het is niet bepaald iets wat je binnen een jaar kunt doen. We hebben die tijd hard nodig." Dat stelt Susanne van Suylekom van klimaatbureau Stichting Hier, initiatiefnemer van hierverwarmt.nl, over aardgasvrij wonen.

Ook minister Henk Kamp van Economische Zaken laat het er niet bij zitten. Vorige week nog voerde hij een wetswijziging door die het begin van het einde inluidt voor aardgas: in nieuwbouwwoningen is een gasaansluiting niet langer verplicht.

Van Suylekom: "Op dit moment zijn al 31 gemeenten bezig met het onderzoeken van toekomstscenario's en het inventariseren van behoeften van bewoners. Er zijn namelijk veel verschillende alternatieven voor aardgas, maar niet alles past even goed bij een bepaald type huis of huishouden."

Daarbij ligt het niet alleen in handen van de gemeente en de netbeheerder: huizenbezitters zullen ook voor een deel van de maatregelen zorg moeten dragen, aldus Van Suylekom. "Denk maar aan de aanleg van een warmtepomp in je huis, of betere isolatie."

Het is belangrijk dat bewoners actief gaan meepraten over de alternatieven voor aardgas, benadrukt Van Suylekom. Ook omdat een deel van de oplossingen gelden voor een gehele buurt, zoals de aanleg van een warmtenet waarbij constant warm water of stoom door buizen stroomt. Daarvan is de temperatuur nu vaak alleen hoog genoeg voor het verwarmen van je huis, maar niet om mee te douchen.

Op dit moment wordt echter ook al gewerkt aan een warmtenet op basis van geothermie dat tienduizend bestaande woningen van hoge temperatuur kan voorzien. Hoe dan ook zal het bijna altijd zo zijn dat je met je hele buurt in één keer overstapt naar een oplossing.

"Ook voor gemeenten en netbeheerders is dit nog heel nieuw, maar het is helemaal geen slecht plan om nu al het gesprek aan te gaan. Ook als het gaat om financieringsconstructies, waarbij je bijvoorbeeld afspreekt dat de benodigde aanpassingen over een aantal jaar tijd worden verspreid, zodat de maandelijkse lasten niet ineens omhooggaan.

Vereniging Eigen Huis heeft laten weten zich zorgen te maken over de complexe operatie en vraagt minister Kamp om duidelijkheid over de alternatieven. Rob Mulder van VEH: "De kosten van afkoppelen en ombouwen kunnen oplopen tot tienduizenden euro's per woning." 

Alleen als er goede alternatieve energiebronnen zijn voor aardgas én als er financiële ondersteuning komt voor de ruim vier miljoen particuliere huiseigenaren die hun woning zullen moeten aanpassen, kan de overheid hun ambitie om 'gasloos' te gaan realiseren, aldus VEH.

Het goede nieuws is dat de oplossingen niet alleen een stuk milieuvriendelijker zijn, maar uiteindelijk ook beter voor je portemonnee. Dat vertelt Ruud Scholten van webwinkel TS24.nl, die veel alternatieven voor het verwarmen met gas verkoopt. Consumenten ziet hij nog niet massaal inspelen op de huidige ontwikkelingen, maar leveranciers des te meer.

"Vrijwel alle nieuwe producten maken gebruik van elektriciteit, en zijn te gebruiken in woningen zonder gas. De verbruikskosten daarvan liggen ook lager, helemaal als je gebruikmaakt van zelf opgewekte zonne-energie."

Een van de nieuwe manieren om een huis te verwarmen, is bijvoorbeeld het nemen van vloerverwarming. En dan niet eentje met gefreesde leidingen, maar simpelweg een mat die je uitrolt onder bijvoorbeeld je parket. Je huis moet dan wel goed geïsoleerd zijn. Of denk aan infraroodpanelen aan het plafond, die een warmte afgeven vergelijkbaar met zomers zonlicht.

Opmerkelijke alternatieven zijn er ook. Zo bestaat er speciale muurverf met keramische bolletjes, die warmte terug de ruimte in kaatst en niet door de muren naar buiten laat gaan. Verder wordt geëxperimenteerd met het gebruiken van de warmte die ontstaat in serverruimtes van grote bedrijven met veel computers. Geschat wordt dat zo tot enkele honderden euro's per huishouden bespaard kan worden op stookkosten.

Dankzij de snelle ontwikkelingen die deze producten nu doormaken, worden ze voor huishoudens bovendien steeds betaalbaarder. Scholten: "Vroeger was het zo dat elektrisch verwarmen een vermogen kostte, maar dat geldt echt niet meer." En je hoeft dus niet te wachten tot overstappen op een gasloos huishouden onvermijdelijk is: hoe eerder je begint met duurzaam stoken, hoe eerder je de investering eruit hebt.

Omdat de overstap in veel gevallen om een gezamenlijke beslissing gaat, namelijk samen met je gemeente en netbeheerder, is het lastig nu al een keuze te maken. Toch zijn er best een paar dingen die je al kan doen om op de toekomst in te spelen.

Susanne van Suylekom van Stichting HIER: "Kies bijvoorbeeld bij het aanschaffen van een nieuwe keuken voor een inductiekookplaat. Daar kun je niet de fout mee ingaan, en het is veiliger en makkelijker schoonmaken. En zorg dat je je huis beter isoleert. Daarmee ga je hoe dan ook energie besparen, dus je verdient het vanzelf terug."

Het besluit van de overheid om de CO2-uitstoot terug te dringen, is gebaseerd op het klimaatakkoord dat eind 2015 in Parijs is gesloten. Kritiek dat Nederland het braafste jongetje van de klas wil zijn, wijst Van Suylekom van de hand. "Zo goed doen we het helemaal niet. Alleen Malta en Luxemburg presteren slechter op het gebied van duurzame energie."

Nederland is dan ook uniek in de hoeveelheid aardgasaansluitingen. Na het vinden van de gasbel in het Groningse Slochteren zijn we in 1961 in rap tempo begonnen met de aanleg van het aardgasnet. En acht jaar later bezat 75 procent van de huishoudens een aansluiting. Momenteel beschikt Nederland over een gasnet van 135.000 kilometer waarop zeven miljoen huishoudens zijn aangesloten.

Van Suylekom: "Het was op dat moment dé oplossing voor iedereen. Maar tijden veranderen. Ook om verdere aardbevingen in Groningen te voortkomen, is het beter om te stoppen met aardgas als fossiele brandstof. En: uiteindelijk raakt het toch op."

De komende jaren vormen een transitieperiode, vertelt ze. "We zullen eraan moeten wennen dat we op zoek moeten naar een alternatief voor aardgas, ook al is dat nog niet direct aan de orde. Maar één ding is zeker: geen enkel huishouden ontkomt eraan."

Bekijk alles over wonen