Dat concluderen het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB) in het rapport Kansrijk Woonbeleid.

Op de koopmarkt is op de lange duur effect te behalen door onder meer het verder afbouwen van de hypotheekrenteaftrek. Koophuizen worden dan goedkoper doordat de vraag afneemt. Kopers hoeven zo minder hypothecaire schulden aan te gaan. 

Maar op korte termijn kan een verdere afbouw van de renteaftrek tot problemen leiden. Met name voor mensen die al een huis hebben gekocht dat 'onder water' kan komen te staan. De woning is dan minder waard dan de hypotheekschuld.

Op de huurmarkt is het op langere termijn goed als de huurprijzen beter overeenstemmen met de waarde van het huis. Dan zien commerciële verhuurders meer in het verhuren van woningen aan middengroepen. Dat zijn mensen die te veel verdienen voor een sociale huurwoning, maar voor wie de vrije sector nog te duur is.

Een groter aanbod van huurwoningen zal de wachtlijsten verkorten. Maar op korte termijn leidt deze maatregel volgens het rapport tot betaalrisico's bij huurders met lage inkomens. Voor hen zullen de huizen dan misschien net te duur worden.

Dat risico heeft overigens vooral te maken met problemen in de inkomenssfeer. Hieraan kan woonbeleid weinig veranderen.

Het rapport van het PBL en CPB bevat geen aanbevelingen en is slechts bedoeld voor beleidsmakers om beter te kunnen beoordelen welke veranderingen op de woonmarkt het meest voor de hand liggen en wat voor- en nadelen daarvan zijn

De uitkomsten zijn daarnaast bedoeld voor politieke partijen die verkiezingsprogramma's willen samenstellen.

VVD-Kamerlid Roald van der Linde laat aan NU.nl weten niets te zien in verdere ingrepen in de hypotheekrenteaftrek.

"Ik voel er niks voor om alles weer open te gooien. Wat ons betreft blijft het hierbij", stelt hij. "We hebben net nieuwe kaders vastgesteld waardoor huizenbezitters weten waar ze de komende twintig à dertig jaar aan toe zijn. Er is nu rustig nodig op de woningmarkt."

Volgens hem leggen onderdelen uit de studie "een bom" onder de woningmarkt. "Door het aanscherpen van de leennormen zou je onder je veertigste geen huis meer kunnen kopen. Bovendien zou 10 tot 15 procent van de woningvoorraad direct onder water komen te staan."

PvdA-Kamerlid Albert de Vries benadrukt dat het kabinet rust heeft beloofd op de woningmarkt na eerdere ingrepen, nieuwe maatregelen sluit hij daarom uit. Wel hecht De Vries waarde aan dit soort onderzoeken in aanloop naar de volgende verkiezingen.

De PvdA denkt namelijk na over een verdere inperking van de hypotheekrenteaftrek voor huizen van een half miljoen euro of meer.

Het onderzoek laat volgens De Vries ook zien dat er meer huurhuizen gebouwd moeten worden. "We hebben nu te weinig huurhuizen voor met name de middeninkomens. Daar moeten we op korte termijn iets aan doen."

Ook de SP wil vooral dat de hypotheekrenteaftrek wordt beperkt bij de duurdere huizen. Middeninkomens en lage inkomens zouden moeten worden ontzien. 

De partij heeft vooral moeite met de hogere huren. "De oplossing voor het tekort aan huurhuizen is niet het verhogen van de huren. Er moet simpelweg meer gebouwd worden", stelt SP-Kamerlid Farshad Bashir.

"De huren zijn nu al onbetaalbaar. Huurders hebben afgelopen jaren hun huur gigantisch zien stijgen. Heel veel mensen kunnen hierdoor nu al moeilijk rondkomen."

Woensdag debatteert de Tweede Kamer over de woningmarkt met minister Stef Blok (Wonen).