Geen compensatiefonds voor arbeidsmigranten bij start WK in Qatar: zo zit het
Mensenrechtenorganisaties willen een compensatiefonds van minimaal 440 miljoen dollar (zo'n 426 miljoen euro). Ze schreven in mei een open brief aan FIFA-voorzitter Gianni Infantino over het voorstel. Sindsdien hebben meerdere nationale voetbalbonden - vooral uit Europa - en enkele grote sponsoren van het WK zich achter het initiatief geschaard.
440 miljoen dollar is ook het totale prijzengeld dat de FIFA zal uitkeren tijdens het WK. Het bedrag is daarmee vooral symbolisch. "Het is een mooi beginnetje", zegt woordvoerder Ruud Bosgraaf van Amnesty International. De mensenrechtenorganisatie denkt dat er uiteindelijk (veel) meer geld nodig is om alle getroffen arbeidsmigranten en nabestaanden van overleden arbeiders te compenseren. De verwachting is dat de FIFA ruim 6 miljard dollar zal verdienen aan het WK in Qatar.
Volgens de mensenrechtenorganisaties zijn er honderdduizenden arbeidsmigranten uitgebuit sinds Qatar twaalf jaar geleden de organisatie van het WK kreeg. En dus moet een grote groep arbeiders in aanmerking komen voor compensatie.
"Heel veel migranten hebben schulden", zegt Bosgraaf. "Ze moesten stevige bedragen betalen om in Qatar te komen, dat gaat al snel om 1.000 tot 4.000 dollar. Vervolgens verdienen ze veel minder dan verwacht, krijgen ze helemaal geen salaris of stuiten ze op kosten waarop ze niet rekenden. En dan heb je ook nog migranten die ernstige gezondheidsschade hebben geleden én de nabestaanden van overleden arbeiders."
Cijfers overleden arbeidsmigranten
- The Guardian berichtte dat er tussen 2010 en 2020 ruim 6.500 arbeidsmigranten zijn overleden in Qatar. De Britse krant kwam tot dit cijfer via overheidsbronnen in vijf Aziatische landen die veel werkers naar de Golf sturen: India, Pakistan, Nepal, Bangladesh en Sri Lanka.
- Volgens het Qatarese statistiekenbureau PSA zijn er tussen 2010 en 2019 15.021 niet-Qatarezen overleden in Qatar. 63 procent van die mensen kwam uit Azië en 87 procent was man. "De data zijn zo vaag, dat er alleen heel algemene conclusies getrokken kunnen worden", zegt Amnesty International. Zo is het onmogelijk om vast te stellen hoeveel van de overleden migranten in de bouw werkten.
- De FIFA en Qatar houden vol dat er 'slechts' drie arbeidsmigranten zijn overleden bij de bouw van WK-stadions. De Qatarese overheid wijst hierbij naar officiële rapporten over de periode 2014-2020. Er waren toen 37 doden te betreuren op bouwplaatsen voor WK-stadions, waarvan er drie als "werk gerelateerd" zijn geclassificeerd. "Dit is puur een pr-verhaal van de FIFA en Qatar", zegt Jan Kooy van Human Rights Watch.
De KNVB is een groot voorstander van het compensatiefonds. "We zien het WK als een mogelijkheid om de omstandigheden voor de arbeidsmigranten te verbeteren", zegt Gijs de Jong, secretaris-generaal van de Nederlandse voetbalbond. De KNVB zit in een UEFA-werkgroep voor arbeids- en mensenrechten. Die werkgroep heeft de FIFA meerdere malen aangespoord om haast te maken met het fonds.
De FIFA beloofde regelmatig om duidelijkheid te geven over het compensatiefonds. Maar net zo vaak liet de mondiale bond een (zachte) deadline verlopen. "Wij vragen al een half jaar om het fonds", zegt Floor Beumer van Amnesty International. "Sindsdien traineert de FIFA vooral, dat zegt alles."
Qatar noemt de roep om een compensatiefonds voor arbeidsmigranten "een publiciteitsstunt". Ali Bin Samikh Al Marri, de minister van Arbeid van de Golfstaat, zei begin november tegen het Franse persbureau AFP dat Qatar al honderden miljoenen dollars aan onbetaald loon heeft uitgekeerd. Volgens de minister komt de kritiek op zijn land deels door racisme. "Ze willen niet dat een klein land, een Arabisch land, het WK voetbal organiseert", zei hij.
Nasser Al Khater, de baas van de WK-organisatie, stelde in oktober in een interview met Sky News dat "veel mensen die praten over het welzijn van arbeidsmigranten geen expert op dit gebied zijn. Ze zouden zich beter moeten inlezen over wat er echt gebeurt in Qatar. Dus als ze zeggen dat er een compensatiefonds moet komen, dan lezen ze gewoon wat op van een stuk papier."
Infantino schaarde zich zaterdag op een persconferentie achter het verhaal van Qatar. De voorzitter van de FIFA stelde dat er al jaren een compensatiefonds voor arbeidsmigranten bestaat. Volgens de mondiale voetbalbond is sinds de oprichting van dit fonds in 2018 al meer dan 350 miljoen dollar (omgerekend bijna 340 miljoen euro) uitgekeerd aan arbeiders die geen of te laat salaris hadden gekregen.
"De minister van Arbeid in Qatar garandeert dat dit fonds blijft bestaan en arbeiders in staat stelt om zaken aan te spannen die binnen de wet vallen. Ik waardeer die toezegging", zei Infantino.
2:27Waarom we niet exact weten of er 6.500 doden vielen bij bouw WK-stadions
Mensenrechtenorganisaties geven de hoop op een compensatiefonds niet op, ook niet nu het WK begonnen is. "Ook tijdens en na het toernooi zullen we hierover blijven doorgaan", zegt Bosgraaf van Amnesty International. "Als je de Qatarese overheid hoort praten, dan lijkt het erop dat het probleem vooral bij Qatar ligt. Zij zien een compensatiefonds als gezichtsverlies. Bovendien zal het veel geld kosten. En de FIFA laat zijn oren erg hangen naar Qatar. Daarom vinden wij het van groot belang dat bonden als de KNVB de komende weken blijven hameren op het belang van een compensatiefonds."
Bij het FIFA-congres zondag in Qatar stond het compensatiefonds op de agenda, op voordracht van de UEFA-werkgroep. "We willen een overtuigend antwoord. Dat heeft de FIFA ons al meerdere keren toegezegd", zegt De Jong van de KNVB.
"Hoelang gaat het duren voordat Qatar aan de erfenis van dit WK denkt?" Dat vraagt Jan Kooy van Human Rights Watch zich af. "Gaat dit het meest dramatische WK ooit worden, met een diepzwarte schaduwrand? Of worden de vele slachtoffers toch nog gecompenseerd en zorgen Qatar en de FIFA dat de toekomst beter wordt?"
NUjij: Uitgelichte reacties