In de atmosfeer van de op een na binnenste planeet in het zonnestelsel is fosfine gevonden. Deze stof kennen we op aarde alleen in de uitstoot van fabrieken of van micro-organismen. Een specifieke bron van de fosfine is nog niet gevonden. Mogelijk is het een teken van leven op Venus.

Astrobioloog Van der Tak legt uit dat de omstandigheden op Venus zwaar zijn voor levensvormen. "Het is er op de oppervlakte immers ontzettend warm en de luchtdruk is er erg hoog." Maar hij voegt toe dat het leven uit veel meer bestaat dan alleen planten en dieren. "En sommige bacteriën kunnen heel wat hebben."

Daarmee is het voor Van der Tak dus misschien onverwacht, maar niet onmogelijk dat er leven is op Venus, dus ook elders in het zonnestelsel dan alleen op aarde. Maar hoe vinden we leven op andere planeten?

"Als we zoeken naar leven op andere hemellichamen, dan zoeken we meestal naar sporen van leven zoals we dat op aarde kennen", legt Van der Tak uit. Dit wordt zo gedaan omdat astronomen anders niet zouden weten welke sporen ze moeten volgen.

Fosfine is dus een molecuul dat we kennen als mogelijke uitstoot van een micro-organisme. Daardoor kunnen onderzoekers het als indicator van leven gebruiken. Een ander spoor van mogelijk leven is (vloeibaar) water, of zuurstof.

Mensen gebruiken ook speciale apparatuur om te zoeken naar radiosignalen. Dat heeft echter nog geen vruchten afgeworpen. "Als er buitenaardse beschavingen zouden zijn die radiosignalen uitzenden, dan hadden we die mogelijk al ontdekt", aldus Van der Tak.

De CHIME is een Canadese radiotelescoop die de ruimte afzoekt naar signalen. (Foto: CHIME)

Er werd al langer gespeculeerd over leven in de atmosfeer van Venus, maar met de ontdekking van fosfine is daar nu mogelijk echt een spoor van ontdekt. Daarmee is Venus niet het enige hemellichaam in het zonnestelsel waarvan we vermoeden dat er leven zou kunnen zijn of is geweest, vertelt Van der Tak.

Zo doen mensen al sinds de negentiende eeuw onderzoek naar leven op Mars. Een jaar geleden stelden wetenschappers nog dat (microscopische) Marsbewoners wellicht over de rode planeet rondvliegen op stofdeeltjes. NASA zoekt met verschillende voertuigen, zoals de onlangs gelanceerde Perseverance rover, naar sporen van (voormalig) leven op de rode planeet.

Ook zijn er een aantal manen in ons zonnestelsel die mogelijk de nodige bouwstenen voor leven hebben. De manen Europa en Enceladus, die respectievelijk om Jupiter en om Saturnus draaien, zijn bedekt met een dikke korst van ijs. Onder die ijskorsten zitten mogelijk vloeibare oceanen verstopt, die leven zouden kunnen herbergen.

De kans dat er (microscopisch) leven buiten ons zonnestelsel kan worden gevonden, is volgens Van der Tak erg groot. "Onze zon en aarde zijn geen bijzondere hemellichamen. Er is dus een grote kans dat er meer van zijn, die dus mogelijk levende wezens herbergen."

Ook ontstond het eerste leven op aarde relatief vroeg. De aarde ontstond ongeveer 4,5 miljard jaar geleden. De eerste bacteriën volgden ongeveer een half miljard jaar later. "De kans dat dat proces al elders in het universum heeft plaatsgevonden, lijkt me vrij groot", stelt de astrobioloog.

De ijskorst van Enceladus verbergt mogelijk een oceaan met buitenaards leven. (Foto: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute)