De Betelgeuze is een van de helderste sterren aan onze hemel, maar vrijdag is hij doffer dan we 'm ooit hebben gezien, aldus de Amerikaanse sterrenkundige Edward Guinan van de Universiteit van Vilanova. Astronomen wereldwijd zijn aan de telescoop gekluisterd: is de verminderde helderheid een voorbode van een supernova, een enorme explosie die ondanks de enorme afstand tussen de aarde en de ster met het blote oog zichtbaar moet zijn? En wanneer zou deze dan moeten plaatsvinden?

Betelgeuze is een enorme ster die 1.400 keer zo groot is als 'onze' zon. Sterrenkundige Alex de Koter tempert echter de verwachtingen. "De kans is klein dat het daadwerkelijk deze nacht of deze week tot een supernova komt."

"Binnen nu en 100.000 jaar volgt er gegarandeerd een explosie, als de zware ster aan het einde van zijn levensduur komt, maar ik kan niet de verwachting uitspreken dat het binnenkort al gebeurt."

Volgens hem wordt er nog gegist naar de reden van het dimmen van de ster, die inmiddels nog maar 36 procent van de totale helderheid heeft. Een grote wolk sterrenstof wordt echter niet uitgesloten als oorzaak van de beperkte helderheid. De laatste jaren verwachtten astronomen wereldwijd al meermaals dat de ster op ontploffen stond.

Ook De Koter hoopt dat de superreus ontploft, vanwege het "visuele spektakel". De Koter: "Ten minste honderd dagen zal de hemel extreem helder worden, zowel 's nachts als overdag: dat valt ook met de barre weersomstandigheden in Nederland niet te missen. Superreus Betelgeuze zal licht afgeven dat net zo sterk is als de Maan, en honderd keer zo helder als Venus." Ondanks de verminderde helderheid, staat Betelgeuze nog steeds in de top 25 van meest heldere sterren.

90

De ster Betelgeuze gaat mogelijk exploderen, hoe zit dat?

Eerste potentiële supernova sinds 1604

In 1604 kreeg de mens voor het laatst de kans om een supernova te aanschouwen, toen de ster van Kepler ontplofte. Die explosie vond eigenlijk al 20.000 jaar geleden plaats, maar doordat er tussen de ster en de aarde eenzelfde aantal lichtjaren verschil zit, was de explosie pas veel later te zien.

Tussen Betelgeuze en de aarde zitten meer dan 700 lichtjaren verschil, waardoor de eventuele explosie eigenlijk al tijdens de middeleeuwen plaatsvond.

Supernova zorgt mogelijk voor 'nieuwe Betelgeuze'

Bij een supernova komt er een enorme hoeveelheid gas vrij die op hoge snelheid de ruimte wordt ingeschoten, aldus De Koter. De explosie kan indirect voor nieuwe superreuzen als Betelgeuze zorgen, als het in contact komt met al ronddrijvende gaswolken in de ruimte. "Die kan als het ware ineenstorten en meerdere kleine sterren vormen, maar ook zware sterren als Betelgeuze", aldus De Koter.

Dat is ook een van de weinige effecten: de aarde zal geen problemen of hinder ondervinden door een eventuele explosie, verzekert de sterrenkundige. Zelf blijft hij de aankomende nachten niet wakker om de ster in de gaten te houden. "Ik vind het een hele toffe en bijzondere gebeurtenis en hoop dat de ster ontploft, maar ik vrees dat we moeten wachten."

De foto boven dit artikel is een impressie van een supernova, niet de Betelgeuze zelf.