Volgens de auteurs van een nieuw onderzoek mist de zogenaamde persoonlijkheidspyschologie een belangrijke zesde karaktertrek, die 'egoïstische genadeloosheid' meet.

Het onderzoek wordt gepubliceerd in het augustusnummer van wetenschappelijk tijdschrift Journal of Research in Personality.

Binnen de persoonlijkheidspsychologie wordt veel gebruik gemaakt van de theorie van de 'Big Five', waarmee iemands persoonlijkheid kan worden beschreven door van vijf dimensies aan te geven in welke mate die van toepassing zijn op een persoon.

De vijf dimensies zijn: extraversie, mildheid, ordelijkheid, emotionele stabiliteit en intellectuele zelfstandigheid.

Wetenschappers van de universiteiten van Kopenhagen en Koblenz-Landau willen dat aan dit model een zesde dimensie wordt toegevoegd. Die zesde trek is 'eerlijkheid-nederigheid' gedoopt, maar dient eigenlijk om mensen te identificeren die een gebrek hebben aan die twee kwaliteiten: de machiavellisten.

Valsspelers

Het onderzoek laat zien dat er een grotere kans is dat mensen die laag scoren op eerlijkheid-nederigheid oneerlijk gedrag vertonen tijdens een serie laboratoriumexperimenten.

Bij een van die experimenten speelden proefpersonen een dobbelspelletje, waarbij kleine geldbedragen te winnen waren. Mensen met een lage score op eerlijkheid-nederigheid speelden aanmerkelijk vaker vals, maar deze resultaten waren niet te verbinden aan hun scores voor de 'Big Five' uit het oude gedragsmodel.

"Ze waren als gekken aan het valsspelen", zei onderzoeker Benjamin Hilbig van de universiteit van Koblenz-Laundau in Duitsland tegen website New Scientist.

Een herziening van de theorie van de 'Big Five' kan bijvoorbeeld nuttig zijn voor werkgevers. Werknemers die laag scoren op het kenmerk eerlijkheid-nederigheid zouden vaker kunnen sjoemelen met hun urendeclaraties of kantoorspullen stelen.

Macht

Niccolò Machiavelli was een vijftiende-eeuwse Italiaanse filosoof en schrijver die in latere eeuwen voornamelijk bekendheid verwierf door zijn boek De vorst, waarin hij uiteenzette hoe een heerser zich dient te gedragen. Zijn naam werd een synoniem voor het gewetenloos nastreven van macht.

Frank Underwood en Cersei Lannister uit (respectievelijk) de tv-series House of Cards en Game of Thrones zijn goede voorbeelden van mensen die machiavellistisch gedrag vertonen.

Een persoonlijkheidstest die gebruik maakt van het vernieuwde model met zes factoren kan hier worden afgenomen.