Bestaan van de arseenbacterie ontkracht

Het was groot nieuws anderhalf jaar geleden, de vondst van de bacterie Halomonas GFA-1 in Mono Lake, Californie door onderzoeker Felicia Wolfe-Simon van de NASA.

Het organisme kon arsenicum gebruiken als bouwsteen van het leven in plaats van fosfor. Het zette de biologie op zijn kop. Altijd was aangenomen dat het leven bestond uit zes basisbouwstenen: koolstof, zuurstof, stikstof, waterstof, zwavel en fosfor. Deze vondst zou een herschrijving van de biologieboeken betekenen.

De ontdekking mocht op grote belangstelling rekenen, ook in Nederland. Het wetenschapsprogramma Labyrint besteedde er aandacht aan en wetenschapsjournalist Govert Schilling mocht het zelfs gaan uitleggen bij Pauw en Witteman.

Als snel kwam er echter ook kritiek. Microbioloog Jeff Huisman van de Universiteit van Amsterdam dacht dat de proeven misschien waren gedaan in vervuilde kweekjes waar resten fosfaat in zaten.

De grootste criticaster was echter microbioloog Rosie Redfield van de Universiteit van Vancouver in Canada, die niks geloofde van de resultaten. Op haar blog hield ze de resultaten bij van haar poging de oorspronkelijke bevindingen te herhalen, iets wat niet lukte.

Redfield is ook de auteur van het artikel dat de vondst onderuit haalt. Het artikel is geaccepteerd in het tijdschrift Science, zo schrijft ze op haar blog, maar is nog onder embargo. Een voorproefje is echter te lezen op Arxiv, een forum waar wetenschappers hun resultaten voor het peer-reviewproces bespreken.

Ze ontdekte dat onder omstandigheden met weinig fosfaat en veel arsenicum, de bacterie niet wilde groeien. Ook toonde ze met massaspectrometrie aan dat het DNA van de bacterie geen arsenicum bevatte. Beide resultaten geven aan dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat de bacterie arsenicum als vervanger van fosfor gebruikt.

Daarmee lijkt de vondst van Wolfe-Simon ontkracht en hoeven de huidige biologieboeken niet in de prullenmand.