UTRECHT – Goudhamsters lopen tijdens hun winterslaap hersenschade op, die lijkt op Alzheimer. De knaagdieren repareren dit door kort de temperatuur te verhogen.

Dit stelt neurobioloog Ate Boerema, die deze maand aan de Rijksuniversiteit Groningen op het hersenonderzoek promoveert.

Hij ontdekte dat eiwitten in de hersenen van de winterslapers verbindingen aangaan met fosfaatgroepen. Hierdoor onstaat soortgelijke celschade als bij mensen die lijden aan de ziekte van Alzheimer.

Bij hamsters wordt de schade veroorzaakt door perioden van energietekort in combinatie met lage temperaturen. De fosfaatgroepen zouden dan de toevoer van suikers naar de hersencellen blokkeren – en zo helpen om in energiespaarstand te blijven.

Geheugenschade

Door tussentijds de hersentemperatuur een paar keer kortstondig op te voeren tot boven de 28 graden verdwijnen de fosfaatgroepen weer. In de lente ontwaken de hamsters dan ook zonder blijvende schade. Zo weten ze moeiteloos eerder aangelegde voedselvoorraden terug te vinden.

Bij menselijke Alzheimerpatiënten treedt ook fosforylering van de hersenen op. Volgens Boerema ligt de oorzaak hier echter bij de directe energietoevoer naar de hersencellen en niet bij de temperatuur.

Het hamsteronderzoek toont echter wel aan dat bij tijdelijke onderbreking van de fosforylering herstel van de hersencellen mogelijk is, voor de schade onomkeerbaar wordt.