AMSTERDAM - Rendieren voorkomen oververhitting van hun brein bij zware inspanning door hun tong uit te steken en hun bloedsomloop aan te passen.  

Dat schrijven Noorse onderzoekers in het nieuwste nummer van Journal of Experimental Biology. 

Rendieren zijn door hun dikke vacht uiterst goed bestand tegen kou. Dat is maar goed ook, want ze leven buiten de kerstdagen om onder barre omstandigheden.

Het nadeel van zo’n warme vacht is dat de dieren hun eigen warmte moeilijk kwijt kunnen, bijvoorbeeld als ze ineens moeten vluchten of een zware slee moeten trekken. Hun brein zou daardoor snel oververhit kunnen raken.

Loopband

De onderzoekers van de universiteiten van Tromsø en Oslo onderzochten hoe de rendieren deze hersenoververhitting voorkomen, door rendieren te testen op een loopband. De dieren liepen negen kilometer per uur, een rustig rendierendrafje, bij een temperatuur van tien tot dertig graden.

Ondertussen hielden de onderzoekers de fysiologie van het dier in de gaten. Het eerste wat ze waarnamen was een versnelde ademhaling. Bovendien vond die ademhaling plaats door de neus, waardoor het rendier in staat was koele lucht in te ademen en vocht uit de neusslijmvliezen te verdampen om warmte te verliezen.

Toen de dieren bleven rennen en meer warmte produceerden, staken ze hun tong uit, zoals een hond ook doet wanneer die het warm krijgt. De tong bevat veel bloedvaten, die op deze manier warmte aan de lucht konden afstaan. Ook verdamping van speeksel stond warmte af.

Sluiproute

De dieren begonnen aardig verhit te raken, maar moesten nog even door. Bij een lichaamstemperatuur van 39 graden Celsius namen de onderzoekers een nieuw fenomeen waar: het gekoelde bloed werd niet langer doorgevoerd naar de rest van het lichaam, maar via een sluiproute langs bloedvaatjes gevoerd die op weg waren naar het brein.

Dit bloed stond warmte af aan het gekoelde bloed, waardoor het in koelere staat bij het brein aankwam. Dat afkoelen had nu immers prioriteit nummer een.

Mensen kunnen bij inspanning ook de bloedsomloop veranderen. Bloedvaatjes in bijvoorbeeld ons voorhoofd zwellen dan op, om zo de warmte te kunnen afstaan. Maar wij kunnen gelukkig ook zweten, zonder dat onze dikke vacht dat effect teniet doet.