Logo NU.nlNU.nl
  • Voorpagina
  • Net binnen
  • Populair
  • Algemeen
  • Economie
  • Sport
  • Media en Cultuur
  • Achterklap
  • Shop
  • Voorpagina
    • Net binnen
    • Meest gelezen
    • Oorlog Oekraïne
    • Binnenland
    • Buitenland
    • Algemeen
    • Politiek
    • Video
    • Podcast
    • Weer
    • Regio
  • Economie
    • Klimaat
    • Tech
    • Wonen
    • Geld
    • Werk
    • Auto
    • Aandelen
  • Sport
    • Voetbal
    • Formule 1
    • Scorebord
    • Sportspellen
  • Media en cultuur
    • Films en series
    • Muziek
    • Boek en cultuur
    • Media
    • Achterklap
    • Koningshuis
    • TV gids
  • Overig
    • Spellen
    • Kind en Gezin
    • Dieren
    • Eten en drinken
    • Gezondheid
    • NUcheckt
    • Opmerkelijk
    • Thuis
    • Vakantie
    • Wetenschap
    • Over NU.nl
    • NUfolder
    • NUshop
    • Tickets
Zaterdag 4 februari 2023 | Het laatste nieuws het eerst op NU.nl
drukte, winkelen

Vertragend herstel waarschuwt voor kantelpunt

Door NU.nl/Krijn Soeteman

25 dec 2011 om 19:04Update: 11 jaar geleden
Delen via WhatsAppWhatsAppDelen via FacebookFacebookDelen via TwitterTwitterDelen via LinkedInLinkedInDelen via E-mailE-mail
AMSTERDAM - Er zijn universele indicatoren die aangeven of een systeem dreigt om te vallen,

Dat schrijven wetenschappers van de Wageningen University deze week in het tijdschrift Nature.

Dit is af te leiden uit de snelheid waarmee een systeem herstelt van verstoringen.

De nieuwe theorie voorspelt dat er universele waarschuwingssignalen kunnen zijn die gelden in elk systeem met een kantelpunt.

Kantelpunten

Een kantelpunt is een moment waarop een systeem zo veranderd is, dat herstel niet meer mogelijk is. Een wijnglas kan bijvoorbeeld net niet omvallen als er tegenaan gestoten wordt, dan is het kantelpunt niet bereikt, maar als het net iets te ver overhelt, valt het om.

Dit soort gebeurtenissen vindt in tal van systemen plaats, zoals in de hersenen, in ecosystemen, bij het klimaat, in een samenleving of bij een financiële crisis.

Critical Slowing Down

De basis van de theorie is het verschijnsel ‘critical slowing down’ (kritieke vertraging). Daarbij komt het er op neer dat de herstelsnelheden systematisch zouden moeten afnemen als een kantelpunt dichterbij komt.

Iets herstelt nog wel, maar steeds langzamer tot er een moment komt dat herstel niet meer optreedt.

Blauwalgen

Voor hun studie gebruikten de onderzoekers een experimenteel ecosysteem om de wiskundige voorspelling in een levend systeem aan te tonen. Het ecosysteem in het laboratorium kent een klassiek kantelpunt.

De onderzoekers plaatsten een vat met een bepaalde soort cyanobacteriën (bekend als blauwalg) op een plek waar als enige variabele de lichtintensiteit veranderde door langzaam de lichtsterkte op te voeren. Uiteindelijk stortte de populatie in door te veel licht: het kritieke punt was bereikt.

Promovenda Annelies Veraart vertelt dat ze zelf verbaasd waren hoe goed de voorspellingen bevestigd werden door het experiment. De onderzoekster bracht elke vierde dag een verstoring aan in het ecosysteem dor tien procent van de bacteriepopulatie te verwijderen.

“Aanvankelijk herstelde de bacteriepopulatie hier snel van,” licht zij toe. “Maar we zagen dat de populatie steeds langzamer herstelde naarmate het licht sterker werd en het kantelpunt dichterbij kwam.”

Experiment

Het expermimentele bewijs vormt een belangrijke pijler onder het onderzoek van het Wageningse onderzoeksteam. “Toen we de theorie in 2009 in Nature publiceerden deed dat veel stof opwaaien,” zegt onderzoeksleider Marten Scheffer.

“Dat is geen wonder, want het aantal potentiële toepassingen is enorm. Dit experimentele bewijs van de belangrijkste basis van de theorie schept vertrouwen in de mogelijkheden voor verdere vertaling naar de praktijk.”

De onderzoekers hadden al eerder laten zien dat de voorspellende waarschuwingssignalen optreden in klimaatsfluctuaties die vooraf gaan aan grote klimaatsomslagen in de geschiedenis van de aarde.

De nieuwe stap is toch cruciaal. “Experimentele toetsing is nu eenmaal essentieel, en dat kan alleen als je een systeem goed in de vingers hebt. Het is daarom ook zo mooi dat we experimentele ecologen en de theoretici hier bij elkaar hebben,” zegt Scheffer.

Lees ook: Spinozawinnaars gaan migraine te lijf

Eerder

  • 13 okt 2011 om 20:51
    Ook landschappen kunnen 'kantelen'
    Een witte savanne net voor het licht deze dag verlaat
  • 22 mei 2006 om 14:42
    'Aarde warmt zichzelf op'
    Geen afbeelding beschikbaar
Beeld: ANP
Delen via WhatsAppWhatsAppDelen via FacebookFacebookDelen via TwitterTwitterDelen via LinkedInLinkedInDelen via E-mailE-mail


Aanbevolen artikelen

Net binnen

  • 09:46
    Neuer botst met leiding Bayern: 'Gevoel dat mijn hart eruit werd gerukt'
  • 09:26
    Liever een bericht of een telefoontje? Praat mee over bellen en belangst
  • 09:24
    VideoChilenen ontvluchten brandende huizen tijdens hittegolf
  • 08:26
    NU+Deal met Ford is precies wat Red Bull zocht: 'Dit maakt ons sterker'

Meest gelezen

  • 1
    Drie rappers na wekenlange vermissing dood teruggevonden in kelder Detroit
  • 2
    Al 1.100 nieuwe stamceldonoren na oproep van ongeneeslijk zieke PSV-perschef
  • 3
    Oekraïne krijgt raketten van VS die twee keer zo ver komen als Himars-raket
  • 4
    Wat kun je doen aan het geluid van warmtepompen?
  • 5
    Brazilië brengt vliegdekschip met asbest ondanks protesten tot zinken in oceaan


Nieuwsvideo's

  • Chilenen ontvluchten brandende huizen tijdens hittegolf
    Chilenen ontvluchten brandende huizen tijdens hittegolf
  • Directeur Curaçaos museum vraagt koning om excuses slavernijverleden
    Directeur Curaçaos museum vraagt koning om excuses slavernijverleden
  • Italiaanse kustwacht redt migranten van overvolle boot
    Italiaanse kustwacht redt migranten van overvolle boot
  • Waarom de VVD een tweestrijd met PvdA en GroenLinks wil creëren
    Waarom de VVD een tweestrijd met PvdA en GroenLinks wil creëren

  • Voorpagina
  • Economie
  • Sport
  • Media en cultuur
  • Overig
  • Voorpagina
    • Net binnen
    • Meest gelezen
    • Oorlog Oekraïne
    • Binnenland
    • Buitenland
    • Algemeen
    • Politiek
    • Video
    • Podcast
    • Weer
    • Regio
  • Economie
    • Klimaat
    • Tech
    • Wonen
    • Geld
    • Werk
    • Auto
    • Aandelen
  • Sport
    • Voetbal
    • Formule 1
    • Scorebord
    • Sportspellen
  • Media en cultuur
    • Films en series
    • Muziek
    • Boek en cultuur
    • Media
    • Achterklap
    • Koningshuis
    • TV gids
  • Overig
    • Spellen
    • Kind en Gezin
    • Dieren
    • Eten en drinken
    • Gezondheid
    • NUcheckt
    • Opmerkelijk
    • Thuis
    • Vakantie
    • Wetenschap
    • Over NU.nl
    • Copyright
    • Disclaimer
    • Privacy en cookiebeleid
    • Adverteren
    • Werken bij NU.nl
    • Verzekeringvergelijker
    • Cookie instellingen
  • Over NU.nl
  • Copyright
  • Disclaimer
  • Privacy en cookiebeleid
  • Adverteren
  • Werken bij NU.nl
  • Verzekeringvergelijker

Volg ons op:

©2023 DPG Media B.V. – alle rechten voorbehouden