Allerlei theorieën over de kosmos moeten worden aangepast, als de meting onafhankelijk wordt bevestigd.

''Het kan betekenen dat we informatie naar het verleden kunnen sturen'', vermoedt Jeff Forshaw, professor in deeltjesfysica aan de Britse Manchester Universiteit. ''Met andere woorden: het reizen in de tijd zou mogelijk worden, hoewel dat niet betekent dat we binnenkort tijdmachines bouwen.''

De bijzondere ontdekking was donderdag bekendgemaakt door de Europese Organisatie voor Kernonderzoek (CERN) bij Genève. Daar wordt met een deeltjesversneller onderzoek gedaan naar de kleinste bouwstenen van het heelal.

Bij een meting is vastgesteld dat een minuscuul deeltje, een zogenoemde neutrino, sneller ging dan de lichtsnelheid. Als de ontdekking van CERN klopt, ondermijnt dat de relativiteitstheorie van Albert Einstein. Die ging ervan uit dat niets sneller kan gaan dan het licht: 300.000 kilometer per seconde.

Antonio Ereditato, een scheikundige van het CERN en het Einstein Instituut van de Universiteit van Bern, zegt dat de potentiële invloed op de wetenschap ''te groot is voor snelle conclusies of natuurkundige interpretaties''. Ook professor Stephen Hawking, 's werelds beroemdste natuurkundige, benadrukt dat extra experimenten en verduidelijkingen nodig zijn.

Twee onafhankelijke instituten beginnen binnenkort aan experimenten om de meting te kunnen bevestigen. ''Als de meting correct blijkt, zijn de gevolgen enorm'', zegt professor Jenny Thomas van het Amerikaanse Fermilab, dat soortgelijk werk doet als CERN en mogelijk betrokken wordt bij de controle. ''Het gooit alles overhoop van wat we dachten te weten over relativiteit en lichtsnelheid.''

Fermilab had vorig jaar al enkele aanwijzingen gekregen dat deeltjes sneller kunnen gaan dan het licht. Het deed vorig jaar een soortgelijk experiment met neutrino's. Toen werd gedacht dat de 'onmogelijk' hoge snelheid binnen de foutenmarge van de meting lag.

''Ik geloof het niet.'' Dat was de reactie van natuurkundige Jos Engelen vrijdag op de 'onmogelijke' ontdekking van de CERN. Engelen was tussen 2004 en 2008 wetenschappelijk directeur van CERN en stond aan de wieg van het opbouwen van een experiment waarbij kleine deeltjes sneller zouden zijn gegaan dan het licht.

Die ontdekking zou de theorie van Albert Einstein dat niets sneller kan, op zijn kop zetten. Engelen denkt dat er binnenkort wel een conventionele verklaring komt. ''Wetenschappers in de hele wereld gaan hiermee aan de slag. Het resultaat is zo belangrijk en zo onconventioneel dat er urgentie op rust.''

Voor het experiment, dat sinds 2009 loopt, werden zogenoemde neutrino's over een afstand van 730 kilometer van CERN naar een ondergronds laboratorium in Italië gestuurd. De deeltjes reisden een fractie sneller dan de lichtsnelheid, die 300.000 kilometer per seconde is.