Een nieuw project, in het weekend nog even doorwerken en een collega begeleiden: voor wie graag anderen tevredenstelt is het meestal vanzelfsprekend. Met verantwoordelijkheidsgevoel is niets mis, maar prestatiedrang kan ook te hoog oplopen.

Accepteer je meestal alle verzoeken van bovenaf en ga je daarbij over je eigen grenzen heen? Dit kun je ertegen doen:

Moet je dagelijks van alles doen voor je veeleisende baas? Vraag jezelf dan eens af waarom je eigenlijk ja zou zeggen op al die verzoeken, zegt Arno Zijderveld, arbeidspsycholoog en trainer bij Bureau Beter Werken.

Hij ziet werknemers vaak worstelen met hun eigen grenzen. "Als je duidelijk hebt waarom je iets toezegt, weet je ook wanneer je het kunt weigeren." Zijn jouw eigen normen en waarden helder, dan is het dus gemakkelijker niet over je heen te laten lopen.

Zijderveld begeleidt met regelmaat mensen die met een burn-out kampen. Maar een burn-out loop je volgens hem niet alleen op door te veel werk op je bordje. "Het zijn de types die zich sowieso zorgen maken dat ze niet goed genoeg zijn. Hierdoor overschrijden ze soms jarenlang hun eigen grenzen."

Loopbaancoach Roland Leenaarts herkent de angst voor afwijzing bij zijn cliënten. "Als jij degene bent bij wie je baas graag overwerk parkeert en je durft dat nooit te weigeren, dan zegt dat iets over hoe je over jezelf denkt." Aan pleasegedrag zit volgens hem een belemmerende overtuiging vast. "Je niet goed genoeg voelen is een van de bekendste."

Er is goed nieuws: zo'n negatief gevoel is vaak om te zetten in een overtuiging die wél voor je werkt. Je grenzen bepalen is vooral een kwestie van oefenen. Leenaarts: "Experimenteren met nieuw gedrag vraagt om moed. Heb je eenmaal door dat jouw limiet er wél toe doet, dan leidt dat vernieuwde zelfvertrouwen tot meer lef op kantoor."

Het is uiteraard wennen om niet meer zomaar alles van je baas te accepteren. "Zeker als iedereen voorheen altijd op je kon rekenen en jij graag aardig gevonden wil worden."

Pleasers zijn vaak bang egoïstisch over te komen als ze nee zeggen. Maar dat is helemaal niet zo, zegt Zijderveld. Milder voor jezelf zijn, werkt namelijk ook in het voordeel van de baas. "Een goede werkgever zoekt juist naar die nee. Je wil niet alleen maar jaknikkers in je bedrijf. Ook je baas heeft de verantwoordelijkheid om te zorgen voor een gelijkwaardige situatie. Werknemers moeten zich kunnen uiten."

"Hoeveel nut heeft het eigenlijk om jezelf altijd op de laatste plaats te zetten? Heb eens het lef om nee te zeggen en kijk wat er gebeurt", adviseert Leenaarts. Hoe vaker je voor jezelf durft op te komen, hoe harder je zelfvertrouwen groeit. "Iedere stap is een overwinning. Na een tijdje ga je écht in je eigenwaarde geloven."

Wil je leidinggevende erg graag dat je toch dat ene klusje doet en begin je te twijfelen? Geef dan niet toe, maar laat zien dat je bereid bent mee te denken aan een andere oplossing. Zijderveld: "Vertel je baas waarom je dat extra taakje niet kunt doen. Of in het uiterste geval: wanneer je wel tijd hebt om de klus uit te voeren."

"Zeg eerlijk dat je er op dat moment de tijd niet voor hebt, omdat je eerst ander werk wil afmaken", voegt coach Leenaarts voegt toe. "Ga het gesprek aan wanneer je voelt dat jouw grenzen worden overschreden. "