Het is in Nederland erg gebruikelijk om werknemers vrij te geven op officiële feestdagen, zoals op Tweede Paasdag, Hemelvaartsdag en Koningsdag. Maar het is geen recht, zegt arbeidsrechtadvocaat Suzanne Meijers. "Nergens staat in de wet dat je op die dagen vrij moet krijgen. Het kan wel in een cao staan of in een arbeidscontract, maar het is niet als vanzelfsprekend een gratis vrije dag."

Daar zijn de meeste Nederlanders niet van op de hoogte, ziet Meijers. "Ze hebben niet door dat het eigenlijk een cadeautje is van de baas." Dat leidt soms tot verwarring, vooral rondom Bevrijdingsdag. "Eens in de vijf jaar is vijf mei een officiële vrije dag, maar als er niets over in je contract staat, moet je die dag waarschijnlijk gewoon werken."

Wanneer je ervan uitgaat vrij te zijn op een feestdag, is het toch slim om van tevoren te checken of het echt zo is, zegt HR-deskundige Doreen van der Pols van het HR Expert Bureau. Ze raadt werkgevers in de branches waar dit als vanzelfsprekend wordt gezien - waar bijvoorbeeld niet-essentieel kantoorwerk wordt verricht - wel aan om werknemers op zo'n dag als Koningsdag vrij te geven. "Dat valt onder goed werkgeverschap. Maak je een andere keuze, dan zal je dat veel ontevreden medewerkers opleveren omdat de rest van Nederland grotendeels vrij is."

Als het geen algemeen recht is dat je op een aantal officiële feestdagen vrij bent, betekent het dan ook dat je baas je kan verplichten om op Koningsdag te komen werken? Ja, zegt arbeidsrechtadvocaat Meijers, dat kan.

"Gebruikelijk is het niet, ik ben in ieder geval nog nooit een bedrijf tegengekomen dat zegt dat je gewoon op Koningsdag moet komen werken, ook al is dat in die branche niet gebruikelijk. Als je dat doet, maak je jezelf als werkgever niet populair."

Een werkgever hoeft de dag overigens niet 'gratis' weg te geven. Hij zou je ook kunnen verplichten om er een vakantiedag voor op te nemen. Je baas kan een onbeperkt aantal verplichte vrije dagen opleggen, zegt Meijers: "Maar dat is niet redelijk. Wat ik het vaakst tegenkom is dat werkgevers vijf verplichte vrije dagen in het jaar hebben. In de bouw zijn het weer veel meer. Dan moeten werknemers verplicht twee weken zomervakantie vrij nemen. Dat wordt ook wel de 'bouwvak' genoemd."

Voor veel werknemers is de dag na Hemelvaartsdag zo'n verplichte verlofdag. Maar dat moet dan wel ergens zwart op wit staan. "Een werkgever moet dat ruim van tevoren communiceren. Zoiets moet duidelijk op schrift staan, bijvoorbeeld in je arbeidsovereenkomst of het personeelsreglement. Alleen dan mag je werknemers verplichten om die dag op te nemen", zegt Van der Pols.

Heb je nog stapels werk liggen en wil je gewoon heel graag aan het werk op Koningsdag, dan kan je dat van tevoren afstemmen met je baas. Van der Pols: "Of dat mogelijk is, is overigens wel afhankelijk van het werk dat je doet. Administratief werk kun je prima vanuit huis doen, ook al is het kantoor dicht. Maar gaat het laboratorium dicht waar je werkt, dan kun je je taken moeilijk thuis afmaken."

Meijers denkt niet dat veel werkgevers gehoor geven aan zo'n verzoek. "Als je de dag na Hemelvaart wil werken, dan zit je misschien alleen of met z'n tweeën op kantoor. Klanten werken ook niet, dus dan is er ook geen telefoon om op te nemen. Ik snap wel dat werkgevers het dan onzinnig vinden."