Ze zijn de waakhonden van de democratie, de luizen in de pels van het openbaar bestuur. Journalisten stellen misstanden aan de kaak, brengen belangrijke verhalen naar buiten en doen verslag van belangwekkende gebeurtenissen. Maar wat verdienen ze daar eigenlijk mee?

Wat verdien je als je net begint?

Paul Teixeira, secretaris dagbladen, lokale media en tijdschriften van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), legt uit dat er sinds een aantal jaar één cao voor alle uitgeverijbedrijven bestaat. Daarin staat bijvoorbeeld dat een beginnend dagbladjournalist minimaal 1.873 euro (bruto) moet verdienen bij een fulltime werkweek. Let wel: hier gaat het om zogenoemde leerling-journalisten, die geen opleiding hebben gevolgd en geen diploma's hebben.

Na een jaar zou zo'n leerling-journalist minimaal 1.945 euro bruto gaan verdienen. Heb je een middelbareschooldiploma, dan kun je beginnen bij 2.393 euro. Wie een (al dan niet journalistieke) opleiding heeft gevolgd of al enige werkervaring heeft opgedaan in het bedrijfsleven, komt bij de krant binnen op 2.550 euro.

Hoe zet je stappen?

De cao schrijft voor dat werknemers die in een jaar goed of zeer goed presteren er 3 procent salaris bij krijgen. Presteer je excellent, dan ga je gelijk twee stappen omhoog in je schaal. Dit staat los van een eventuele cao-stijging. "Voor freelance journalisten is dit helaas nog steeds niet goed geregeld", zegt Teixeira. Freelancers kunnen zelden hun eigen tarieven bepalen, doordat veel media vaste tarieven hanteren. Dan is het simpelweg: take it or leave it.

Daarom probeert de NVJ uit naam van de freelancers collectief te onderhandelen, wat sinds kort wordt toegestaan door de Autoriteit Consument & Markt (ACM). "Het besef dat freelancers niet van de lucht kunnen leven is er inmiddels", zegt Teixeira. "We zijn er druk mee bezig geweest - en nog steeds - maar niet alle uitgeverijbedrijven zijn even toeschietelijk."

Met de publieke omroep en regionale omroepen heeft de NVJ al goede afspraken kunnen maken: daar krijgen freelancers minimaal 150 procent van het salaris van vaste werknemers betaald. Het minimum is daar nu 32 euro per uur. Vorige week werd echter bekend dat uitgeverijen DPG Media en Mediahuis niet verder willen onderhandelen over de zogeheten Werkcode Freelance Journalisten. Ze komen met een eigen 'Werkcode', die volgens de NVJ nauwelijks een financiële vooruitgang betekent voor freelancers.

Wat is het hoogst haalbare salaris?

Kranten betalen het best, zegt Teixeira. "Als je geld wil verdienen in de journalistiek, kun je het best bij een dagblad of een commerciële omroep gaan werken. Maar miljonair word je er niet van." Ben je verslaggever bij een dagblad, dan zit je volgens de cao aan je plafond bij 4.467 euro bruto. Wil je meer verdienen, dan moet je leidinggevende worden. Geef je als chef leiding aan een middelgroot team (groter dan 25 fte's) bij een krant, dan verdien je minimaal 5.031 euro en maximaal 7.043 euro.

Als hoofdredacteur bij een krant verdien je het meest. Zij worden meestal apart ingeschaald. "En als je als hoofdredacteur bij een krant genoegen neemt met 7.000 euro bruto, heb je slecht onderhandeld", zegt Teixeira. Bij een publiekstijdschrift verdient een chef redactie volgens de cao minimaal 3.724 euro en maximaal 6.205 euro. Een schrijvend redacteur verdient daar maximaal 3.483 euro.

Zijn er nog extra's?

Behalve de wettelijk verplichte twintig vakantiedagen worden er vier dagen bovenwettelijk verlof (1,6 procent van het salaris) uitgekeerd in een persoonlijk keuzebudget. Bij een dagblad kun je in aanmerking komen voor een zogeheten inconveniëntietoeslag, een compensatieregeling voor arbeid op onaangename of onregelmatige tijden. Die wordt in eerste instantie uitgekeerd in vrije tijd, maar naarmate de score oploopt ook in toeslag op het salaris (tot maximaal 7 procent). Ook zijn er wat in de volksmond 'ouwelullendagen' wordt genoemd. Als je 50 jaar wordt, heb je per jaar drie extra vakantiedagen met behoud van salaris. Vanaf 55 jaar komt daar nog een extra vakantiedag bij.

Voor welke uitdagingen staat de beroepsgroep?

"Voor welke niet?", antwoordt Teixeira. Om te beginnen is de werkdruk de afgelopen jaren flink toegenomen doordat veel uitgeverijen digital first zijn gaan werken. Voor journalisten betekent dit dat er altijd een deadline is. Ook is het vak an sich tegenwoordig niet meer zo populair. Door wantrouwen jegens de 'MSM' (mainstream media) en de opkomst van fakenieuws is geweld tegen journalisten enorm toegenomen.

De NVJ heeft daarvoor PersVeilig opgericht, dat volgens Teixeira helaas is uitgegroeid van een meldpunt tot een instituut dat bijvoorbeeld noodknoppen, steekwerende vesten en veiligheidstrainingen verzorgt. "Veiligheidstrainingen die we voorheen aan oorlogscorrespondenten gaven, geven we nu aan journalisten die gewoon in Nederland werken. En die trainingen zijn enorm in trek." Toch wil Teixeira afsluiten met een positieve noot: "Wat mij betreft is de journalistiek nog steeds het allermooiste vak ter wereld."