Het klinkt als een grote stap: zeg je altijd overal ja op, moet je opeens nee gaan zeggen. Maar dat hoeft helemaal niet, zegt Erik van Gend, coach en directeur van YEARTH Academy. "Assertiviteit is op een natuurlijke manier opkomen voor je belangen. Ik adviseer altijd om anderen een paar keuzes voor te leggen, die voor jou allemaal goed zijn."

Zeg bijvoorbeeld: "Ik kan vanmiddag een uurtje helpen. Maandag heb ik nog meer tijd en kunnen we eventueel twee uur gaan zitten. Of we doen het volgende week vrijdag, dan kunnen we het helemaal uitwerken. Wat heb je liever?" Zo laat je volgens Van Gend zien dat je graag meedenkt en meehelpt, zonder dat jij je in allerlei bochten hoeft te wringen. De ander mag kiezen, maar het zijn wel jouw keuzes.

Mensen die het moeilijk vinden om voor zichzelf op te komen, denken vaak dat dat negatieve gevolgen heeft, zegt Hidde Santman, trainer bij GITP. "Ze denken bijvoorbeeld dat ze een slechte beoordeling krijgen als ze een klus niet op zich nemen, dat het bedrijf daardoor schade loopt of zelfs dat ze ontslagen worden." Maar zo erg is het helemaal niet. "Jij bent niet in je eentje verantwoordelijk en niet onmisbaar. Het land draait door als premier Rutte ziek is, een ziekenhuis als de topspecialist niet kan werken… En ook als jij er niet bent of iets niet kunt doen, komt het wel goed. Ook met jou."

Wat volgens Santman ook goed is om te beseffen: mensen die hun grenzen aangeven, worden meer gewaardeerd. "Dat moet uiteraard binnen de grenzen van je werk passen. Als internationaal piloot kun je bijvoorbeeld niet zeggen dat je maar vijf uur achtereen wil werken. Maar als jij aangeeft dat je iets (nu) niet kunt oppakken, dan wordt dat juist als betrouwbaar gezien. Mensen weten wat ze aan je hebben, en het werk dat je wel op je neemt, kun je dan goed doen."

Ben jij iemand die snel ja zegt, en daar vervolgens spijt van heeft? Leer jezelf dan aan om wat extra tijd te nemen voordat je reageert, adviseert Van Gend. "Luister goed naar wat iemand van je vraagt, en zeg dan dat je even in je agenda gaat kijken en er zo op terugkomt. Op die manier koop je een kleine time-out voor jezelf, waarin je rustig een inschatting kunt maken van hoeveel tijd het kost en kunt nadenken over of en hoe je datgene wil doen. Daarna kun je erop terugkomen met een voorstel." Van Gend past deze strategie zelf ook toe: "Ik heb het druk, maar door het zo te doen hou ik controle over mijn eigen tijd, dat is belangrijk."

"Vertel wat je zelf ervaart, zonder de ander iets te verwijten, want de meeste mensen bedoelen er niets verkeerds mee als ze je vragen om bijvoorbeeld extra te werken", zegt Santman. "Ze beseffen gewoon niet hoeveel werk je al hebt en hoeveel tijd die vraag kost. Geef dit dus op een rustige toon aan."

Van Gend voegt toe: "Besef dat mensen van nature geneigd zijn om constructief mee te denken. Als jij hun die kans geeft, dan leidt een situatie zelden tot conflict."

Blijf je het lastig vinden om de goede toon of woorden te vinden om je grenzen aan te geven? Denk dan aan een collega naar wie je op dit gebied misschien een beetje opkijkt, zegt Santman. "Hoe zou diegene zijn grenzen aangeven? Kan jij daar iets van leren? Of nog beter: ga eens met die persoon in gesprek over hoe diegene dat doet en welke gedachten hij of zij heeft die daarbij helpen."