Ondernemer Peggy Peerboom is altijd al een avondmens geweest, maar tijdens de eerst lockdown in maart maakte ze pas voor het eerst optimaal gebruik van haar biologische klok. Overdag zorgde ze voor haar dochter, na het avondeten klapte ze haar laptop open om haar werkdag te beginnen. "Doordat ik mensen help met hun boekhouding kan dat. Ik hoef niet te vergaderen."

En dus werkte Peerboom in volle concentratie terwijl de meerderheid van Nederland lag te slapen. "'s Avonds staat er meer druk op de ketel om het af te krijgen, je wordt niet afgeleid." Al was ze soms zó gefocust dat ze pas opschrok van de wekker van haar vriend in de ochtend. "Dat is weer het nadeel: je verliest het besef van tijd een beetje."

De meeste klanten reageerden heel positief. "Iedereen lijkt nu flexibeler in z'n werktijd." Wel had ze haar mailtjes zo ingesteld dat ze 's ochtends pas verstuurd werden. "Dat staat toch professioneler dan een mail om 4 uur 's nachts."

De flexibiliteit die veel thuiswerkers nu gegund is, zou een uitkomst kunnen zijn voor nachtuilen als Peerboom. Maar Joke Meijer, hoogleraar neurofysiologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum en gespecialiseerd in de biologische klok, waarschuwt wel voor het aanpassen van je werkritme. "Vooral voor avondmensen die 's ochtends een uurtje langer blijven liggen kan dat slecht zijn voor hun stemming. Door later op te staan, word je minder lang blootgesteld aan het daglicht. Dat vergroot de kans op depressiviteit, zoals in Scandinavische landen heel duidelijk is."

De biologische klok is bij het overgrote deel van de bevolking, zo'n 80 procent, 'gemiddeld' ingesteld: zij zijn ochtend- noch avondmens. "Slechts een kleine groep is ochtendmens, een iets grotere groep volwassenen avondmens." Het verschil tussen de twee ontstaat doordat een eigen ritme iets langer duurt dan de 24 uur in een dag - zo tussen de 24,2 en 25 uur. De piek van activiteit verschilt bij avond- en ochtendmensen.

Ochtendmens zijn heeft ook zo zijn voordelen, ontdekte Martijn Haan, directeur bij EQfit. Normaliter een avondmens, hoorde hij collega's over hun productiviteit in de vroege ochtend. Sinds een maand gaat zijn wekker om 5.15 uur 's ochtends, een kwartier later zit hij achter zijn laptop. "Ik gooi wat koud water in m'n gezicht, poets m'n tanden en zet een kop thee. Van tevoren maak ik een strakke planning, anders is de verleiding te groot om te blijven liggen."

Met behulp van een powernap tussendoor weet hij vaak tot 22.00 uur 's avonds op te blijven. "Maar hoe langer ik het doe, hoe moeilijker het wordt." Dat is logisch, verklaart Meijer: je leeft zo eigenlijk tegen het ritme van je biologische klok in. "Ons lichaam is via een lange evolutionaire weg gemaakt om mee te bewegen met de deining van dag en nacht. Het is niet gezond, zowel mentaal als lichamelijk, om hier langdurig tegenin te gaan."

Ze is er tegelijkertijd niet zo zeker van dat volgens je biologische ritme werken voor meer productiviteit zorgt. "Er zijn zoveel variabelen waardoor je je tijdens het thuiswerken beter of slechter kan concentreren, dat dat lastig te zeggen valt."

Haan merkt vooral dat hij creatiever is in de vroege ochtend. "Het voelt alsof ik een voorsprong heb op de rest." Peerboom denkt wel dat ze productiever is nu ze meer kan werken volgens haar biologische ritme. Wel moest ze haar nachtelijke werkzaamheden na anderhalve maand een beetje terugschroeven. "Ik moet overdag voor m'n kind zorgen, die combinatie kan je op de lange termijn niet volhouden."

Al gebeurt het nog weleens dat ze tot na middernacht aan het werk is. "Laatst moest ik video's opnemen voor een cursus, dan is de stilte van de nacht ideaal."