"Je moet uiteindelijk doen waar je energie zit, waar je talenten zitten", zei minister-president Mark Rutte onlangs tijdens de officiële opening van het MBO-schooljaar. Dat is precies de visie van voorvechters van het talentenpaspoort, dat hét hulpmiddel zou zijn om de groeiende groep werkzoekenden aan een baan te helpen. Hebben ze een punt, en is het cv passé?

Haar diploma's heeft ze nog niet verscheurd. Toch snapt Maike de Bruijn, marketingmanager van de grote Nederlandse roc Curio, haar bestuursvoorzitter Rob Neutelings als hij beweert dat hij zijn diploma's vernietigde en nu een talentenpaspoort gebruikt.

De Bruijn: "Op het moment dat de horeca door corona stilvalt, kan een student geen stage lopen en diploma behalen. Wat is dan nog de waarde van een diploma? Kijk je naar talenten, dan is er misschien in een andere branche een stageplek mogelijk. Als we verder kijken dan cijfers voor Engels of rekenen, komen we verder."

Zelfvertrouwen door een lijst van talenten

Niet alleen voor schoolverlaters, maar voor iedere werkzoekende wordt het talentenpaspoort tegenwoordig door sommigen als dé perfecte tool gezien. Maar wat staat er nu precies in zo'n paspoort? Anne Megens, beleidsadviseur en arbeidsmarktexpert bij werkgeversvereniging AWVN, hielp mee er een te ontwikkelen en draaide er een pilot mee op Schiphol.

"Neem een bagageafhandelaar. In een talentenpaspoort vertaal je zijn functie naar: je bent stressbestendig, iemand die goed op schema werkt, die goed kan samenwerken, want je werkt in teamverband, je hebt verstand van techniek", somt Megens op. "Door dat te ontrafelen, kan de werknemer inzien dat hij of zij talenten heeft die ook bij een andere functie passen. Dat geeft zelfvertrouwen."

Kloof tussen werk en werkzoekende

Naast het geven van zelfvertrouwen gaat het vooral om het dichten van een kloof tussen werk en werkzoekende. Megens: "Al jaren geleden zagen we een mismatch tussen wat er gevraagd wordt en wat mensen kunnen bieden. Aan de oppervlakte lijkt dat een enorm gat, maar als je daaronder focust en niet alleen naar werkervaring en diploma's kijkt, zie je dat die kloof helemaal niet zo onoverbrugbaar is."

Ze baseert zich op onderzoek van AWVN, UWV en Deloitte uit 2018 om verborgen matches op de arbeidsmarkt te vinden, en zo krapte en werkloosheid te verminderen. Door data over functies en skills van werkzoekenden naast elkaar te leggen, bleken er veel meer matches mogelijk dan op het eerste gezicht leek.

Vacatures meer taakgericht maken

Er zullen echter nog genoeg werkgevers zijn die helemaal geen waarde hechten aan een talentenpaspoort en die gewoon om cv en diploma vragen. Zonder werkgevers kan een talentenpaspoort niet slagen.

"Het vraagt inderdaad ook van werkgevers en matchmakers op de arbeidsmarkt om anders te gaan werken", beaamt Megens. "In het ideale plaatje zouden ze vacatures meer taakgericht samenstellen."

Grote spelers als UWV en uitzendbureau Randstad zijn hier overigens al mee bezig. Marjolein ten Hoonte is hoofd arbeidsmarkt van Randstad. Het uitzendbureau ontwikkelde een vakverklaring om werkgevers en werknemers samen te laten bijhouden wat iemand op de werkvloer aan nieuwe vaardigheden leert. "Je kunt het ook een skillspaspoort noemen. Het werkt heel goed, doordat een werkgever beter weet wat hij in huis haalt."

Liegen over vaardigheden

Voor een leek lijkt het verschil tussen cv en talentenpaspoort niet erg duidelijk. Is het geen oude wijn in nieuwe zakken? Volgens Megens van AWVN is het grootste verschil dat een cv terugkijkt naar wat je gedaan hebt terwijl een talentenpaspoort vooruit kijkt naar wat je allemaal zou kunnen gaan doen: "Wat heb ik in de aanbieding voor toekomstig werk in plaats van wat studeerde ik of wat voor werk deed ik tien tot vijftien jaar geleden."

En hoe geloofwaardig is een talentenpaspoort eigenlijk? Je kunt jezelf natuurlijk allemaal skills toedichten die helemaal niet bewijsbaar zijn. Ten Hoonte: "Op een cv kun je ook onwaarheden opnemen en liegen."

"Ik denk wel dat skills die op papier onderschreven worden door je huidige werkgever je kunnen helpen om een andere baan te bemachtigen", aldus Ten Hoonte. "Maar natuurlijk hangt veel van vertrouwen af. Deze tijd vraagt het van iedereen op de arbeidsmarkt om open te staan voor dit soort vernieuwende initiatieven."