Schaamte, angst voor een negatief effect of de problemen zelf willen oplossen zijn voor medewerkers de belangrijkste redenen om op de werkvloer niet over psychische aandoeningen te praten.

Uit nieuw onderzoek van Tilburg University blijkt dat een kwart van de Nederlandse werknemers hun leidinggevende niet zou vertellen over psychische aandoeningen als ADHD, autisme en depressies.

Dirk, die vanwege de gevoeligheid van het onderwerp niet met zijn achternaam genoemd wil worden, is een van hen. Hij is bipolair en heeft autisme. Dat laatste zorgt ervoor dat hij problemen heeft met communiceren. "Ik vertel in de meeste gevallen de waarheid. Dat klinkt nobel, maar sociaal kan dat ook heel onverstandig zijn."

Evelien Brouwers, hoogleraar psychische gezondheid en duurzame inzetbaarheid aan de Tilburg University, ziet dat veel mensen met psychische beperkingen voor een dilemma staan. "Met openheid kun je soms op meer begrip rekenen. Maar er kunnen ook negatieve gevolgen zijn als ontslag, discriminatie of stigmatisering", vertelt Brouwers, die het bovengenoemde onderzoek leidde.

Het is soms wel lastig om hard te maken dat het direct met de openheid te maken heeft. "Maar ik hoor veel verhalen van mensen die er bijvoorbeeld als eerste uit gaan bij een reorganisatie."

Ook Dirk kwam in een dergelijke situatie terecht. "Ik had privé een ingrijpende gebeurtenis meegemaakt en was daardoor mijn schild dat ik normaliter ophield kwijt. Toen mijn leidinggevende vroeg hoe het was om weer terug te zijn, zei ik dat ik al eens eerder in zo'n situatie had gezeten. Dat was toen ik vier jaar in een psychiatrisch ziekenhuis had gezeten."

Hoewel zijn leidinggevende daar niet echt op reageerde, was Dirk een van de eersten die er bij de daaropvolgende reorganisatie uit vloog. Zelf is hij ervan overtuigd dat het een met het ander te maken heeft. "Alles wat op werk buiten de norm valt, kost geld."

Een belangrijke voorwaarde voor openheid is de band met de leidinggevende, blijkt uit het onderzoek van Brouwers. Van de groep die liet weten niet open te willen zijn over hun psychische beperkingen, zou 40 procent dat waarschijnlijk wel doen als de band met de manager anders zou zijn. Van de rest die zei wel open te zijn, noemde 60 procent de goede band met hun manager als voornaamste reden.

Het was haar manager die Claudia Watrin hielp om open te zijn over haar ADHD. Door de aandoening kan ze zich soms niet goed concentreren, is ze impulsief en kan ze sombere stemmingen hebben. "Toen ik een kostbare fout maakte, had hij heel boos kunnen worden. In plaats daarvan zag hij dat het niet goed ging en stuurde hij me naar een arts."

Volgens Brouwers is het aan leidinggevenden de taak om niet alleen discreet met de informatie om te gaan, maar ook actie te ondernemen. "Geef mensen die zich in de ochtend somber voelen door hun depressie bijvoorbeeld de optie om wat later te beginnen. Dat soort kleine dingen kunnen voorkomen dat mensen op de lange termijn uitvallen."

Watrin kreeg haar eigen kamertje waar ze kon werken als ze wat rust nodig had. "En toen ik een keer m'n medicatie was vergeten, kon ik thuis verder werken." Ook toen ze een nieuwe baan kreeg, vertelde ze haar leidinggevende direct over haar ADHD. "Hij reageerde goed door te zeggen: 'Er is geen koe zo bont of er zit wel een vlekje aan.' Met iedereen is wel iets."

Dirk is inmiddels voor zichzelf begonnen. Zijn opdrachtgevers heeft hij niets verteld. "Ze zeggen vaak na een tijdje dat ze me wel merkwaardig vinden, maar dat ik goed werk lever. Daar geef ik ze graag gelijk in."