"Waarom zou ik meer uren werken als mijn partner het brood op de plank brengt?", is een veelvoorkomende redenatie onder parttimers. Eén antwoord: het zou grote maatschappelijke problemen kunnen oplossen.

Nederlanders vallen in de internationale statistiek op door hun kleine aantal werkuren. Dit geldt vooral voor vrouwen; 74,2 procent van de vrouwelijke beroepsbevolking werkt in deeltijd, vergeleken met het EU-gemiddelde van 30,8 procent. Vrouwen werken gemiddeld 28 uren per week en mannen zo'n 39 uur.

De Nederlandse economie (het bruto binnenlands product, bbp) zou met 221 miljard euro groeien als vrouwen meer uren zouden maken, heeft consultancybedrijf McKinsey eerder berekend.

Dat komt neer op een bbp-groei van zo’n 32 procent (gebaseerd op cijfers uit 2016). Dit is een bestcasescenario, waar men ervan uitgaat dat vrouwen hetzelfde uurloon zouden krijgen, hetzelfde aantal uren zouden maken en in dezelfde sectoren zouden werken als mannen.

Een realistischer scenario is misschien dat Nederlandse vrouwen net zoveel zouden werken en verdienen als vrouwen in de meest gendergelijke landen van Europa. Dan nog zijn de cijfers heftig: het Nederlandse bbp zou volgens het McKinsey-rapport met de naam Het potentieel pakken dan met 114 miljard euro groeien.

Slechts 13 procent van werkende vrouwen wil meer uren maken

Waarom zou je dat willen? Meer dan een derde van alle vrouwen vindt het zelf niet belangrijk om economisch zelfstandig te zijn.

De man als voornaamste kostwinner is voor de meeste heterostellen vanzelfsprekend en niet erg, blijkt uit het rapport Ons geld van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP). Slechts 13 procent van alle werkende vrouwen wil volgens de laatste Emancipatiemonitor meer uren maken.

"Nederland heeft momenteel te maken met een personeelstekort in de zorg en het onderwijs, sectoren waarin veel vrouwen werken. Als vrouwen gemiddeld maar vier uur per week meer zouden werken, dan halen ze het Europese gemiddelde", zegt Wieteke Graven, auteur van het McKinsey-rapport. "Daarmee zouden ook de personeelstekorten worden aangepakt", een punt dat ook wordt bevestigd door onderzoek van het SCP.

'Nederlandse belastingstelsel maakt parttime werken populair'

Bij RaboResearch meent onderzoeker Nic Vrieselaar dat de gigantische bedragen in het rapport realistisch zijn. Een van veel redenen waarom parttime werken zo populair is in Nederland, is het belastingstelsel, denkt hij.

"Door alle heffingskortingen houden veel burgers onder de streep amper meer over door meer te gaan werken", zegt de senior-econoom. "Behalve de twee belastingschijven en heffingskortingen hebben we ook allerlei toeslagen voor als je weinig verdient. Daarmee kan je zeggen dat het belastingstelsel op drie manieren progressief is."

Vrieselaars enige kritiek op de berekening van McKinsey is de vraag hoe realistisch het is dat je een man een-op-een door een vrouw zou kunnen vervangen in verschillende beroepstakken.

“De berekening van de bbp-groei gaat ervan uit dat vrouwen ook in grote mate in mannelijke sectoren zouden gaan werken. Dan is de vraag of er vraag is naar zoveel mensen in bijvoorbeeld de bouw, en wie er in de zorg zou werken.”

Nederlandse ouders relatief veel geld kwijt aan kinderdagverblijf

Een andere vraag is hoe de opvang geregeld en betaald moet worden. Nederlandse ouders zijn netto al relatief veel geld kwijt aan het kinderdagverblijf in vergelijking tot ouders in andere EU-landen. Vrieselaar: "Dat gezegd, als vrouwen meer uren maakten zou dat veel kunnen schelen voor zowel de economische groei als het personeelstekort in de publieke sector."

Wiete Graven van McKinsey onderstreept dat een werkweek van veertig uur geen doel op zich hoeft te zijn. En dat meer uren maken niet alleen de verantwoordelijkheid van vrouwen is.

"Dit eist een hele brede maatschappelijke aanpak. Kinderopvang goedkoper en flexibeler maken heeft maar beperkt resultaat als er niets verandert aan de geldende opvattingen rondom kinderopvang: dat het ‘not done’ is als je kinderen daar meer dan een paar dagen naar toebrengt”, zegt zij.

Vrouwen werken vaak in andere sectoren dan mannen

Het McKinsey-rapport toont verder dat vrouwen in geen enkel ander West-Europees land zo'n kleine directe bijdrage leveren aan het bbp als in Nederland. Dit komt niet alleen doordat vrouwen minder uren maken voor een lager uurloon, maar ook doordat ze vaak in andere sectoren werken dan mannen.

Betekent dit dat mannen meer bijdragen aan de samenleving en dat vrouwen vooral lekker vrij zijn of werk doen zonder economische waarde? Dat blijkt niet het geval te zijn. Vrouwen werken simpelweg vaker in de publieke sector, waarmee ze minder snel iets toevoegen aan het bbp dan bijvoorbeeld elektriciens of mensen die werken bij een bank.

Onderzoek van het SCP toont ook dat vrouwen en mannen net zoveel uren werken. Het verschil zit 'm erin dat mannen vooral betaald werk doen; vrouwen voeren meer onbetaalde (zorg)taken uit.