Wereldwijd verdienen vrouwen minder dan mannen. Sterker nog: er is geen enkel land waar iedereen voor gelijk werk hetzelfde loon ontvangt. Ook in Nederland is de loonkloof tussen 2014 en 2016 niet afgenomen, bleek afgelopen week uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). 

Het goede nieuws: Nederlandse vrouwen beginnen hun carrière met een voorsprong. Tot 26 jaar verdienen ze in het bedrijfsleven zelfs iets meer dan mannen. Bij de overheid is dat zelfs het geval tot 36 jaar. Maar zodra er kinderen komen, gaan vrouwen structureel minder werken of stoppen ze zelfs tijdelijk.

Het slechte nieuws: de opgebouwde voorsprong verliezen ze snel. In het bedrijfsleven is het loonverschil tussen mannen en vrouwen 7 procent, bij de overheid is het 5 procent, volgens het CBS. Daarbij is gecorrigeerd voor kenmerken zoals opleiding, werkervaring en functieniveau.

Daarom wordt het ook wel het onverklaarde loonverschil genoemd: we weten niet precies waardoor het komt, of kunnen het niet meten. Twee experts vertellen aan NU.nl de mogelijke oorzaken én oplossingen.

Nederlandse vrouwen zijn kampioen deeltijdwerken. Een van de redenen hiervoor: het partnerverlof van twee dagen, terwijl moeders zestien weken krijgen. "Daarin schiet de overheid echt tekort", zegt Suzan Steeman van emancipatieorganisatie Women Inc. "Partners, vaak mannen, krijgen de boodschap: na de geboorte van je baby moet je zo snel mogelijk weer aan het werk."

Daarmee houdt de overheid volgens Steeman een cultuur in stand met een traditionele rolverdeling en sturende ideeën over wat 'vrouwelijk' is en wat 'mannelijk'. Die stereotypen blijken hardnekkig: hij brengt het brood op de plank, zij doet het huishouden en draagt zorg voor de kinderen. 

Per 1 januari 2019 wordt het partnerverlof uitgebreid naar vijf dagen. Anderhalf jaar later komen daar nog eens vijf weken doorbetaald verlof bij. Women Inc. pleit voor een verlofperiode die voor beide partners even lang is, zodat het voor een werkgever niet uitmaakt of er een vrouw of een man in dienst treedt.

"Bedrijven weten zelf soms niet eens dat ze verschillend belonen, terwijl ze het een belangrijk onderwerp vinden. Het sluipt erin. Dan kan het handig zijn om vanuit de overheid transparantie over beloning af te dwingen, zodat het zichtbaar wordt voor iedereen", zegt Steeman.

Zo moeten bedrijven in IJsland - het land met de kleinste loonkloof ter wereld - met meer dan 250 werknemers om de paar jaar aantonen dat als mensen verschillend beloond worden, daar goede redenen voor zijn. "IJsland heeft van oudsher aandacht voor beloningsverschillen. In de jaren zeventig waren er al grote stakingen van vrouwen. Het staat sindsdien hoog op de agenda", zegt Esther de Jong, beleidsadviseur bij Atria, het kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis.

Volgens De Jong is er geen blauwdruk om de loonkloof op te lossen: "In Duitsland bestaat een wet waardoor werknemers hun bedrijf om meer transparantie kunnen vragen over de salarisverschillen. Terwijl in Engeland bedrijven verplicht zijn te publiceren over de loonkloof en bonussen binnen het bedrijf."

"Traditionele vrouwenberoepen zijn vaak slechter betaald, zoals het onderwijs en de zorg. Veel goedbetaalde beroepen met voltijds banen worden als mannenberoepen gezien", zegt De Jong. Minder segregatie tussen de twee zou volgens haar helpen om de loonkloof te dichten.

"We zijn nog vaak verbaasd om een man op een werkdag op het schoolplein te zien", zegt Steeman van Women Inc. "En een vrouw die zich professioneel opstelt en onderhandelt over haar salaris wordt al snel bitchy gevonden." Vrouwen zijn dan ook minder succesvol aan de onderhandelingstafel dan mannen, terwijl ze niet minder vaak onderhandelen.

Wat ook niet helpt voor de gendergelijkheid is het gebruik om bij de salarisbepaling te kijken naar het laatstverdiende loon. Zo blijft de ongelijke beloning doorwerken in de gehele loopbaan, volgens De Jong.

Steeman ziet een mogelijke oplossing bij onze onderbuur. "In België wordt meer collectief onderhandeld over lonen. Dat betekent dat voor een groep mensen met dezelfde functie gezamenlijk loonafspraken worden gemaakt."

Maar ook zonder wet kan de loonkloof aangepakt worden. Bij de Nederlandse gemeenten is de loonkloof tussen mannen en vrouwen nagenoeg nul. In 2017 verdienden de vrouwen er maandelijks zelfs iets meer dan hun mannelijke collega's. Wat doen ze daar anders dan in de rest van Nederland? "De gemeenten hebben heel bewust beleid gevoerd, bijvoorbeeld door vrouwen aan te nemen op hoge functies", zegt De Jong. "Het kan dus wel, als we maar echt willen."

Carrièreplatform NUwerk heeft een samenwerking met diverse vacaturesites. Bekijk hier alle actuele vacatures.