"De weegschaal heb ik uit mijn huis verbannen, anders denk ik terug aan de tijd dat ik mezelf elke dag vier keer moest laten wegen. Zelfs 0,3 gram telde volgens mijn coach om blessures te voorkomen. Nog altijd ben ik onzeker over mijn gewicht. Maar de huidige topturnsters mogen niet lijden onder de verhalen van toen."

Het liefst praat Wyomi Masela niet meer over haar leven als topsporter. De meervoudig Nederlands turnkampioene heeft deels vrede gesloten met de negatieve ervaringen die haar leven voor een groot deel hebben bepaald. Maar juist nu het Nederlandse turnen in een crisis verkeert, vindt de oud-pupil van de in diskrediet gebrachte coach Vincent Wevers het belangrijk haar verhaal te doen.

"Mentaal heb ik het heel zwaar gehad en soms denk ik nog terug aan die tijd. Maar wat mensen niet weten, is dat het nu echt veel beter gaat in de Nederlandse turnwereld", benadrukt de nu 26-jarige Masela, die van 2000 tot 2013 gecoacht werd door de van fysieke en mentale mishandeling beschuldigde Wevers.

"Ik heb zelf nooit te maken gehad met fysieke mishandeling. Ik ken Vincent al heel lang en ik durf te zeggen dat hij vanaf 2012/2013 een veel betere coach is geworden. Het is belangrijk dat alle weggestopte verhalen van vroeger goed worden onderzocht en dat er naar de slachtoffers wordt geluisterd, maar dat moet losstaan van de huidige situatie. Ik ben klaar met het negatieve."

Wyomi Masela, hier in actie bij de NK turnen van 2007, hoopt dat de huidige topturnsters niet de dupe worden van de recente onthullingen. (Foto: Pro Shots)

De beerput ging de afgelopen weken pas echt open, maar de misstanden in de turnwereld zijn al jaren bekend. Froukje Smits was in 2013 en 2014 een van de drie onderzoekers die betrokken waren bij een groot onderzoek naar de wanpraktijken, dat nota bene in opdracht van de turnbond werd uitgevoerd en waar ook NOC*NSF en Veilig Sportklimaat (VSK) van op de hoogte waren.

De Volkskrant meldde deze week dat de KNGU de alarmerende resultaten uit het rapport - met de veelzeggende titel Turnonkruid, gemaaid maar niet gewied - intern hield. Maar Smits sprak destijds met vele betrokkenen en weet precies waar het aan schort.

"Ik heb veel topturnsters gesproken en zij of hun ouders vertelden telkens hoe graag ze al van jongs af aan elke dag met een radslag door het huis gingen. Kinderen hebben het recht hun talent te ontwikkelen, maar het is de plicht van volwassenen om dat op een goede manier te verzorgen in een veilig klimaat. Het is gebleken dat dit ingewikkeld en complex is", aldus Smits.

"Deze kwestie gaat verder dan individuen. Het gaat om het hele prestatiesysteem. In de turnwereld hebben we het over kinderen die moeten presteren, maar waar voor veel volwassenen belangen van afhangen. Zo'n topsportcultuur verander je niet zomaar, dat gaat met kleine stapjes."

Vincent Wevers, de vader en coach van olympisch kampioene Sanne Wevers, werd beschuldigd van fysieke en mentale mishandeling en is op non-actief gezet. (Foto: Pro Shots)

Hoewel veel oud-turnsters onlangs een boekje open deden, blijft het voor velen moeilijk om over hun verleden te praten. Sportpedagoog Tessa Blom onderstreept dat slachtoffers zoals Masela hun hele leven last kunnen houden van mentale mishandeling in het verleden.

"Zoiets is heel schadelijk voor het vertrouwen en het is bijzonder lastig om dat in de toekomst nog te herstellen", aldus Blom. "Het is bijvoorbeeld moeilijker voor slachtoffers om later relaties aan te gaan. Ze zijn nooit in bescherming genomen en dat heeft een heel grote impact."

Masela herkent zich sterk in de woorden van Blom. "Ik ga nu wel gewoon naar de McDonalds, maar toch kan ik bij een hap onbewust bezig zijn met mijn gewicht. Het is daarnaast lastig om een netwerk op te bouwen en nog steeds zijn er momenten dat ik denk dat ik niet goed genoeg ben. Daardoor heb ik vaak erkenning nodig."

Volgens Blom is het daarom van belang dat coaches meer bewust worden van hun eigen werkwijze om de ontwikkeling van turnsters niet te beschadigen. "Ze moeten zich realiseren dat hun aanpak te ver kan gaan. Doceer coaches en laat andere mensen met hen meekijken tijdens trainingen, want er komt al gauw een blinde vlek als het over je eigen aanpak gaat."

"Het bewustzijn is heel belangrijk. Niemand wordt beter van afkraken. Als je opbouwende feedback geeft, komt er net zoveel talent bovendrijven. En luister naar het individu, want iedereen is anders."

De Nederlandse turnploeg zag het topsportprogramma stopgezet worden. (Foto: Pro Shots)

Onderzoekster Smits benadrukt bij het zoeken naar een oplossing wel dat de huidige turncrisis geen nationaal probleem is. Ze verwijst onder meer naar de Netflix-serie Athlete A, waarin het schrijnende misbruikschandaal rondom de in 2017 veroordeelde Amerikaanse turnarts Larry Nassar onder de loep wordt genomen.

"Kijk naar de huidige berichten in de VS, Australië, Brazilië, Canada, Zwitserland en Groot-Brittannië. Nederland is geen uitzondering en dat betekent dat de FIG (de internationale turnbond, red.) aan zet is om in te grijpen. Maar ook de KNGU kan nog veel verbeteren door voor bijvoorbeeld meer openheid zorgen", aldus Smits.

"Dat kan door gesprekken te starten, kennis te delen, bewustwording te creëren en handelingsvaardigheid te vergroten bij alle betrokkenen. Ondersteun turnsters in het leren aangeven van wat ze wel of niet willen en help ouders bij hun zorgen en vragen. Geen kwantitatieve vinklijstjes (een vink zetten als er bijvoorbeeld een vertrouwenspersoon is), maar kwalitatieve educatieve interventies in een open cultuur waarin het belang van het kind voorop staat."

Voor de KNGU wordt het vooral een hels karwei om ouders te kunnen overtuigen om hun jonge dochter zonder argwaan bij een turnvereniging aan te melden. "Die scepsis bij ouders begrijp ik wel, maar je hoort nu al veel positievere verhalen", zegt Masela."Ik denk dat ouders het met hun eigen ogen moeten zien om overgehaald te worden. Maar het zal tijd kosten voordat het imago echt beter is."