Suriname gaat maandag naar de stembus om een nieuwe regering te kiezen. De regerende Nationale Democratische Partij (NDP) van president Desi 'Bouta' Bouterse is de laatste maanden in een lastige positie gekomen door corruptieschandalen, de economische problemen in het land en een veroordeling tot twintig jaar cel voor zijn persoonlijke betrokkenheid bij de Decembermoorden in 1982. Hoe gaat dat aflopen?

"Er hangt voor Bouterse heel veel van deze verkiezingen af", zegt journalist en columnist Sheila Sitalsing tegen NU.nl.

Sitalsing, werkzaam in Nederland en opgegroeid in Suriname, volgt het nieuws in Suriname op de voet en ziet dat Bouterse het lastig kan krijgen bij de verkiezingen. Hij heeft misschien wel meer tegenstanders dan ooit.

De journalist sluit een uittocht van Surinamers niet uit wanneer Bouterse wint. "De twee regeerperiodes van Bouterse hebben het land vergiftigd met vriendjespolitiek en corruptie. Voor heel veel mensen die daar wonen is nu het idee: als hij nog een keer wint, weet ik niet of ik nog wel wil blijven."

Maar de verkiezingen zijn vrij onvoorspelbaar. Er zijn 51 zetels te verdelen en er staan liefst zeventien partijen op het stembiljet. Dat er zoveel partijen zijn, kan in het voordeel werken van de huidige NDP, stelt Rosemarijn Hoefte, hoogleraar Surinaamse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. "De NDP is een goed georganiseerde machine en de oppositie is verbrokkeld."

Beweging om strategisch te stemmen is keerpunt in Suriname

In Suriname geldt een districtenstelsel, waarin ieder district zetels levert voor De Nationale Assemblée, het Surinaamse parlement. Doordat in verschillende districten op verschillende oppositiepartijen wordt gestemd en er dus niet één grote oppositiepartij is, zou de NDP er ook zonder grote meerderheid met de winst vandoor kunnen gaan.

Om die reden is er volgens Sitalsing nu een beweging gaande van mensen die proberen kiezers over te halen om strategisch te stemmen. "Het idee is: niet op de eigen partij stemmen, maar juist op de grootste oppositiepartij in hun district. Dat is heel ingewikkeld, want in Nederland zou dat bijvoorbeeld betekenen dat je een PvdA'er moet overtuigen om op de SP te stemmen."

Deze beweging is volgens Sitalsing een keerpunt in de Surinaamse politiek. "Het is voor het eerst dat een groep burgers zich zo organiseert om te zorgen dat Bouterse niet nog een keer de verkiezingen wint."

De Vooruitstrevende Hervormings Partij (VHP) van Chan Santokhi heeft dit jaar, naast de NDP van Bouterse, de grootste kans om de verkiezingen te winnen, denkt zowel Hoefte als Sitalsing. De partij heeft een grote voorsprong in veel districten en bovendien een grote aanhang in hoofdstad Paramaribo.

Demonstranten tijdens een protest tegen Desi Bouterse en zijn regering eerder dit jaar. (Foto: Reuters)

De staatsschuld is een groot probleem

De klus die de nieuwe regering te wachten staat, is hoe dan ook enorm. De staatsschuld van Suriname bedraagt volgens het Internationaal Monetair Fonds op dit moment 72 procent van het bruto binnenlands product, vooral vanwege schulden die zijn aangegaan met China.

Vrijwel alle kredietbeoordelaars verlaagden het afgelopen jaar de kredietwaardigheid van het Zuid-Amerikaanse land. "De regering is enorme leningen aangegaan en die moeten terugbetaald worden in de volgende regeerperiode.", stelt Hoefte.

Die leningen kunnen het een nieuwe regering erg lastig maken, verwacht Sitalsing. "Je moet stevig in je schoenen staan om een crisis op te lossen. Het kan best zo zijn dat een nieuwe regering na vijf jaar weer wordt weggestemd. Het wordt een opruimwerk waar een partij zich niet populair mee maakt. Het vraagt veel offers van mensen."

Ondanks de slechte economische staat van het land en corruptieschandalen, moet Bouterse volgens Hoefte niet worden onderschat. "Ik heb hem weleens een kameleon genoemd: we kennen hem al veertig jaar en hij past zich steeds weer aan. Zelfs toen hij geen president was heeft hij de politiek gedomineerd in het land. Er zijn protesten tegen hem, maar tegelijkertijd worden daar ook weer door de NDP antiprotesten tegen georganiseerd."

'Bouta' heeft volgens Sitalsing een achterban die erg loyaal is. "De NDP deelt al heel lang cadeautjes uit aan de armste mensen. Als ze dan een vlag laten wapperen van de NDP krijgen ze bijvoorbeeld een tientje per maand toegestopt. Hij heeft daarmee een enorme loyaliteit opgebouwd en het is heel moeilijk om deze groep ervan te overtuigen dat ze hierdoor juist afhankelijk van hem worden. Ook zijn er veel mensen heel rijk geworden door het systeem dat hij heeft gecreëerd."

Daarnaast zou ook de coronacrisis voordelig kunnen uitpakken voor Bouterse. Met tot dusver slechts elf besmette personen is het land er relatief goed van afgekomen, maar een lockdown is technisch gezien nog steeds van kracht. Hierdoor gaan ouderen mogelijk minder snel stemmen. Hoefte: "Dat kan in het voordeel van Bouterse werken, omdat vooral jongeren op hem stemmen. Bouterse is namelijk nog steeds 'de grote man' van de NDP en heeft een zeker charisma."

Bouterse hangt twintig jaar cel boven het hoofd bij nederlaag

Naast het voortzetten van zijn regering, heeft Bouterse ook een persoonlijk belang bij het winnen van de verkiezingen. De 74-jarige president werd eind november vorig jaar veroordeeld tot twintig jaar cel voor betrokkenheid bij de Decembermoorden in 1982, maar hoeft door zijn immuniteit niet de gevangenis in. Het verliezen van de verkiezingen kan tot gevolg hebben dat hij alsnog achter de tralies verdwijnt.

Sitalsing denkt dat Bouterse er alles aan zal doen om dit te voorkomen. "Zijn persoonlijke vrijheid staat op het spel. Als hij nu voor twintig jaar in de cel verdwijnt, dan overleeft hij dit niet. Ik zou niet uitsluiten dat er dan nog wat onregelmatigheden opduiken in de verkiezingen of dat de coronacrisis wordt aangegrepen om waarnemers buiten de stemlocaties te houden."

"En mocht hij toch verliezen, dan gaat hij niet thuis wachten tot de politie hem komt halen, dan zoekt hij wel een schuilplek bij een van zijn vriendjes in de wereld, bijvoorbeeld in Cuba."