De Surinaamse Krijgsraad bevond Bouterse in november hoofdschuldig aan de martelingen en executies van vijftien politieke tegenstanders in 1982. Hij was toen bevelhebber van het leger, dat Suriname regeerde na een militaire staatsgreep, twee jaar eerder.

Tot een arrestatiebevel tegen de voormalige juntaleider kwam het niet. Waarschijnlijk vanwege de onuitvoerbaarheid daarvan. 'Bouta' is nu de democratisch verkozen president van het land.

Kleine kanttekening: hij heeft ook een celstraf van elf jaar uit te zitten in Nederland, waar hij in 1999 bij verstek werd veroordeeld wegens drugssmokkel.

"Tot mislukken gedoemd", noemt strafpleiter Gerard Spong de zogeheten verzetsprocedure die Bouterse voert tegen zijn veroordeling wegens de Decembermoorden. "Het is puur een beetje tijdrekken."

Spong begon zijn loopbaan in Suriname en was bevriend met vier van de slachtoffers van de Decembermoorden. Hij adviseerde het Surinaams Openbaar Ministerie tijdens het onderzoek naar en het strafproces tegen hoofdverdachte Bouterse en 25 anderen.

De advocaten van de president kunnen tijdens het hoger beroep nieuwe onderzoekswensen indienen, die allemaal bekeken moeten worden, of vragen om het horen van nieuwe getuigen, zegt Spong. Daarnaast kan er bijvoorbeeld worden gesteggeld over de definities van woorden uit wetsartikelen. Er zijn dus mogelijkheden voorhanden om het proces te rekken, maar die zijn niet eindeloos. "Ik schat dat het binnen een jaar bekeken moet zijn."

Hij geeft de verdediging van de president weinig kans. "Het eind van het liedje is toch dat hij voor die Krijgsraad staat, die hem al heeft veroordeeld. Het vonnis is zo gedetailleerd, zo uitvoerig, zo logisch en begrijpelijk opgebouwd. Het is vrijwel ondenkbaar dat de Krijgsraad nu andere conclusies trekt."

Dan blijft alleen de politieke ontsnappingsroute over. Die loopt via de kieslokalen. "Zijn enige lifeline is het presidentschap", zegt Spong. "Hij heeft een levensbelang bij het winnen van de verkiezingen op 25 mei. Zodra hij president af is, en geen machtsbasis meer heeft in Suriname, wordt hij natuurlijk in de gevangenis gesmeten."

Bouterse is sinds 2010 president van Suriname. (Foto: Reuters)

Bouterse zal zich zijn politieke machtsbasis niet makkelijk laten ontnemen, meent journalist en columnist Sheila Sitalsing, die opgroeide in Suriname. De president is populair onder arme Surinamers, legt ze uit. Die vormen een groot deel van de bevolking.

"Hij heeft zijn achterban deels gekocht door cadeautjes uit te delen." Dat kan een stukje land zijn, of alleen een pakket met wat voedsel. "In een arm land is het niet duur om mensen te kopen. Het is in Suriname echt een begrip, 'een pakket uitdelen'. Of Bouterse organiseert een feest, regelt gratis bussen en geeft de mensen een avond te eten en te drinken. Dan geloven ze dat hij God is, zo werkt dat ongeveer."

Zijn aanhang kan het Decembermoorden-vonnis tegen Bouterse compleet wegredeneren zegt de journalist. "Hun eerste argument is dat het proces door Nederland werd georkestreerd, werd ingefluisterd door de oude koloniale machten, en vervolgens door zijn tegenstanders in Suriname is misbruikt. Het tweede is dat er in die periode inderdaad mensen zijn overleden, maar zij zouden - in een misvormde versie van de geschiedenis - volgens hen landverraders zijn geweest, waardoor executies noodzakelijk zouden zijn geweest om de revolutie te redden."

Surinamers zijn doorgaans bovendien heel gelovig, en Bouterse heeft zich bekeerd tot een populaire pinksterbeweging. Sitalsing: "Een groot deel van zijn volgelingen komt ook uit die kerken. Zij vinden rechtvaardigingen in hun geloof. 'Als hij iets fouts heeft gedaan, dan zal God dat wel met hem afrekenen'."

Toch kan de president de stembusgang in mei volgens Sitalsing niet met een onverdeeld hosannagevoel tegemoet zien. "Bouterse leidt een compleet disfunctionele regering, die wordt gedomineerd door zijn partij en wordt gekenmerkt door heel veel corruptie en complete chaos".

De Surinaamse economie zit in het slop en de Surinaamse dollar (SRD) daalt snel in waarde. De regering stelde eerder deze maand een verbod in op het gebruik van buitenlandse valuta, in de hoop de eigen munt een boost te geven. Commerciële banken en het bedrijfsleven werden niet geraadpleegd en sloten uit protest hun deuren.

Het kwam bovenop een andere recente crisis: eind januari bleek 100 miljoen Amerikaanse dollars (90 miljoen euro) aan spaargeld van Surinamers te zijn 'verdwenen' bij de Centrale Bank, buiten weten van de banken die het daar hadden gestald. Sitalsing: "Dat gebeurde met medeweten en aanmoediging van de regering. Er was de laatste tijd heel veel protest, er waren demonstraties. Het was echt aan het overkoken."

De protesten werden onverwacht gesmoord. Niet door de regering, maar door de komst van het coronavirus. Het eerste ziektegeval in Suriname werd op 13 maart vastgesteld. Sitalsing: "Het land is nu op slot gegooid. Coronabesmetting was de natte droom van deze regering: mensen kunnen nu niet meer op een plein gaan staan demonstreren."

Het wordt spannend op 25 mei, met een zittend staatshoofd dat verkiezingswinst nodig heeft om uit de gevangenis te blijven. Sitalsing geeft Bouterse een goede kans en sluit niet uit dat hij zijn toevlucht neemt tot fraude als dat toch nodig blijkt. "Ook als hij niet wint, zal hij zorgen dat hij toch wint."

Als Bouterse de komende vijf jaar kan aanblijven als president, betekent dat trouwens niet dat hij van zijn twintigjarige celstraf af is, zegt Gerard Spong. Binnen de NDP wordt geopperd dat hij zichzelf gratie kan verlenen, maar een volgende regering kan dat eenvoudig nietig verklaren. "Het is maar een rekmiddel van beperkte duur."

Spong toont zich iets hoopvoller over de verkiezingsuitslag. "Ik kan me niet voorstellen dat het Surinaamse volk door zo'n man vertegenwoordigd wil worden", zegt hij. "Als volk moet je erop kunnen vertrouwen dat je een staatshoofd hebt dat ook in internationale verhoudingen enig gezag heeft. Het gezag van een drugsdealer en moordenaar is natuurlijk nul komma nul."