Pavel Kulizhnikov, omstreden buiten de baan, is momenteel onomstreden de beste schaatser ter wereld. De 25-jarige Rus domineert als Eric Heiden in zijn beste dagen en geeft de Nederlandse sprinters daarmee een flinke berg huiswerk mee richting de Olympische Winterspelen van 2022. Op het WK sprint dit weekend lijken de Nederlanders op voorhand al voor plek twee te schaatsen.

Halverwege een monoloog over de superieure techniek van Kulizhnikov staat Kjeld Nuis opeens op. De tweevoudig olympisch kampioen schuift zijn stoel naar achteren in de fel verlichte conferentiezaal in Hotel Scandic in het Noorse Hamar en duikt in de schaatshouding.

"Kulizhnikov start alsof hij op de plee zit en denkt: ik veeg lekker niet, ik ga weg", zegt Nuis, terwijl hij zijn rivaal probeert te imiteren. "Hij zit direct al zó diep, terwijl ik daar 80 meter voor nodig heb. Daardoor doe ik 10,0 seconden over de 100 meter en opent hij in 9,6."

Natuurlijk, Kulizhnikov (1,85 meter en 94 kilo) is een zeer sterke atleet, maar het is vooral zijn techniek die de tongen losmaakt in de schaatswereld. Dat is de reden waarom Nuis tijdens de 500 meter bij de WK afstanden met zijn telefoon de start van de Rus filmde. En dat is de reden waarom Jutta Leerdam het een heel groot compliment vindt als ze vergeleken wordt met de schaatser die zich net als zij wereldkampioen 1.000 meter mag noemen.

"Als ik live races van Kulizhnikov bekijk, denk ik regelmatig: wow, dat is wel heel goed", zegt de 21-jarige Leerdam. "Ik let zeker op, want hij heeft ook lompe kracht, lange, gespierde benen en een meer ontspannen slag. Hij is iemand tegen wie ik opkijk, want technisch schaatst hij het beste van iedereen."

Een bekend beeld dit seizoen: twee Nederlanders (links Thomas Krol en rechts Kjeld Nuis) moeten Pavel Kulizhnikov voor zich dulden op het podium. (Foto: Pro Shots)

Nuis: 'Sprintend Nederland moet zich achter de oren krabben'

Kulizhnikov is al jaren een bekende naam in het schaatsen. Doordat hij in 2012 voor twee jaar geschorst werd vanwege dopinggebruik en vier jaar later niet gestraft werd na een positieve test op het toen net verboden middel meldonium. En ook doordat hij in 2015 op twintigjarige leeftijd de jongste wereldkampioen sprint werd sinds Heiden en inmiddels op acht keer goud bij WK's staat.

Maar zijn dominantie twee weken geleden bij de WK afstanden in Salt Lake City, en dan vooral zijn ongekende wereldrecordrace op de 1.000 meter (1.05,69), zorgde voor een nieuw niveau van bewondering - en schrik - bij de Nederlandse concurrentie.

"Het had geen fuck uitgemaakt hoe ik vandaag geschaatst had, want Pavel is echt een klasse apart", zei Nuis nadat hij in Salt Lake City zilver had gepakt op de 1.000 meter op liefst 1,04 seconden van Kulizhnikov. "Ik denk dat we ons als heel sprintend Nederland achter de oren moeten krabben, want we worden vierkant voorbijgereden. We moeten iets anders gaan doen, anders komt het over twee jaar niet goed bij de Spelen."

Een dag eerder kon Kai Verbij ook niet anders dan concluderen dat het gat met Kulizhnikov momenteel wel heel groot is. "Maar hij is dan ook geen mens, hij is een machine", zei de wereldkampioen 1.000 meter van 2019 met een flauwe glimlach. "Als je mij naast Pavel zet, ben ik echt een kleutertje en is hij een monster. Ik ben de afgelopen jaren niet genoeg bezig geweest met mijn opening en dan kun je niet meer meedoen."

Orie: 'Alleen Heiden komt in de buurt van Kulizhnikov'

Jac Orie haalt zijn telefoon tevoorschijn en zoekt een van zijn vele actiefoto's van Kulizhnikov. "Kijk, hier zie je dat hij op de eerste kruising van zijn 1.000 meter bij de WK een kniehoek heeft van 93 graden", wijst de coach Jumbo-Visma op de ingetekende lijnen die meten hoe diep de Rus zit. "Niemand komt daarbij in de buurt, echt helemaal niemand."

Natuurlijk analyseert bewegingswetenschapper Orie tot in den treure hoe "die gozer" zo hard kan schaatsen. "En ik weet ook wel waar het vandaan komt. Maar zorg maar even dat je het ook kan, dat is een heel ander verhaal. Anders zouden we allemaal Muhammad Ali zijn."

Wat de coach van Nuis en Thomas Krol vooral slapeloze nachten geeft, is dat Kulizhnikov bij de WK én de snelste opening (16,1) én het snelste slotrondje (25,3) had op de 1.000 meter. "Kijk alle boekjes er maar op na: de normale fysiologie zit zo niet in elkaar. Dit bestond nog niet, Kulizhnikov is de eerste schaatser die het kan. Alleen Heiden kwam een beetje in de buurt, die won vijf afstanden bij de Spelen van 1980."

Orie vergelijkt het met Usain Bolt die opeens besluit dat hij ook het wereldrecord op de 400 meter wil hebben. "Prima, maar dan gaat hij geen 9,58 meer lopen op de 100 meter. Trainen is jongleren; als je het ene systeem wil verbeteren, betaal je een prijs bij het andere systeem. Dus wat Kulizhnikov doet, is echt ongelooflijk knap. Hij laat eigenlijk zien wat in de toekomst misschien wel kan."

Pavel Kulizhnikov zit dieper in zijn kniehoeken dan alle andere schaatsers. (Foto: Pro Shots)

'Niveau zal weer in elkaar schuiven bij Spelen'

Als Orie wil weten hoe dominantie eruitziet, hoeft hij alleen maar naar zijn pupil Sven Kramer te kijken. De viervoudig olympisch kampioen was meer dan een decennium haast onklopbaar op de lange afstanden, de concurrentie kwam vaak niet eens in de buurt. Maar de ervaren coach weet ook dat de tijd van domineren voor Kramer inmiddels voorbij is.

"Uiteindelijk schuift het niveau op de Olympische Spelen weer als een harmonica in elkaar", stelt Orie. "Was het maar zo dat je altijd vijf of tien jaar voorsprong hebt op de concurrentie. Dan hoef ik niet meer met een drol in mijn broek op de kruising te staan coachen."

Orie is dus al bezig met ideeën om Kulizhnikov te kunnen verslaan. "Maar daar moeten we wel even heel goed over nadenken, het is niet even twee uur fietsen per week erbij", lacht hij. "Ik vind het een heel mooie uitdaging, dit is het allerleukste van mijn vak. Alleen verliezen is zo pijnlijk."

"Maar wees niet bang: we laten niet toe dat onze schaatsers denken dat Kulizhnikov onverslaanbaar is. We gaan het gat dichten, hoe dan ook."

Zie ook: Uitslagen van WK allround en WK sprint in Hamar