De Britse premier Boris Johnson heeft de de deadline voor een nieuwe handelsdeal op eind december 2020 gezet. Tijdens de overgangsperiode geldt de huidige status quo: de EU-regels gelden het komende jaar ook nog in het Verenigd Koninkrijk. Hierdoor hebben bedrijven en organisaties de tijd om zich voor te bereiden op de mogelijk nieuwe regels die vanaf 2021 gelden.

Omdat een jaar relatief kort is voor een onderhandelingsperiode, zal de Europese Commissie op maandag 3 februari al een eerste ontwerp van een onderhandelingsmandaat naar al haar 27 lidstaten sturen. Zodra zij hun goedkeuring hebben gegeven, kunnen de onderhandelingen met het Verenigd Koninkrijk beginnen. "Hopelijk lukt dat binnen drie weken, waardoor we in de eerste week van maart met de Britten om tafel kunnen", licht woordvoerder van de Europese Commissie Daniel Ferrie toe.

Die onderhandelingen zullen worden geleid door Michel Barnier, die ook al het hoofd van de Brexit-onderhandelingen was. Samen met het Verenigd Koninkrijk zullen zij de drie belangrijkste onderwerpen voor een nieuwe verdrag bespreken: economie, veiligheid en een nieuwe beleidsstructuur.

Hoewel het nog onduidelijk is hoe de toekomstige relatie tussen de EU-lidstaten en het Verenigd Koninkrijk (VK) eruit gaat zien, is al wel te voorspellen wat de grootste obstakels zullen zijn bij de komende onderhandelingen.

Grote zorg is de relatief korte overgangsperiode om een handelsakkoord te sluiten. Het duurde jaren om eerdere handelsverdragen tussen de EU en een derde partij kort te sluiten. De onderhandelingsperiode voor het CETA-verdrag tussen de EU en Canada duurde acht jaar. Onderhandelingen over TTIP, een handelsakkoord tussen de EU en de Verenigde Staten, liepen na vier jaar spaak.

Een mogelijkheid om de overlegperiode met een jaar te verlengen, heeft Johnson meteen van de hand gewezen. Waarom koos het Verenigd Koninkrijk dan toch voor zo'n korte overgangsperiode? "Dat is pure bluf, gok ik", zegt Steven Brakman, hoogleraar internationale economie aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Het zou mij verbazen als het binnen een jaar lukt."

Ook de Europese Commissie (EC) is niet optimistisch over de mogelijkheid van een deal binnen een jaar. "Tien maanden is een ontzettend korte periode om een deal te sluiten", aldus EC-woordvoerder Ferrie. "Ons motto is op dit moment vooral: laten we zo ver mogelijk proberen te komen."

Behalve een hartelijk afscheid in het Europees Parlement (EP), gaven de Europese leiders de Britten vrijdag ook een waarschuwing mee voor de komende onderhandelingen.

Als het VK de Europese standaarden voor milieu, arbeid, belastingen en staatssteun niet aanhoudt, kan het geen toegang tot de interne markt verwachten, aldus Europese Raad-voorzitter Charles Michel, EP-voorzitter David Sassoli en de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen.

"Dat beide partijen een vrijhandelszone zonder importtarieven willen, is zonneklaar, en daar zijn ze snel over uit", aldus Brakman. "Waar de EU echter niet op zit te wachten, is een oneerlijke concurrentiepositie voor het Verenigd Koninkrijk door middel van staatssteun."

"Als de Britse overheid haar noodlijdende autoindustrie gaat steunen met overheidsgeld, dan zijn de Duitsers daar echt niet blij mee."

Aangezien Londen eerder heeft benadrukt niet zomaar alle regels en standaarden van de EU aan te houden, zou dit weleens het grootste struikelblok voor een mogelijk handelsverdrag kunnen worden.

Zolang de Britten zich namelijk niet aan de Europese standaarden houden, zullen ze ook niet hetzelfde handelsveld als Europa krijgen, wat van levensbelang is voor de Britse economie.

"Ik wil dat de EU en het Verenigd Koninkrijk goede vrienden en handelspartners blijven", zei EC-voorzitter Von der Leyen donderdag. Maar of er binnen een jaar een volledig handelsverdrag tussen de twee is, valt nog te bezien.