
50 jaar na de eerste maanlanding: Wat heeft het eigenlijk opgeleverd?
Traagschuim, het vriesdrogen van voedsel en het zuiveren van drinkwater, zijn enkele voorbeelden die we te danken hebben aan de missies - na Apollo 11 volgden nog vier succesvolle bemande maanreizen. Diezelfde vluchten hebben ook gezorgd voor talloze toepassingen in de medische wereld.
Daarnaast stond de ontwikkeling van de ruimtevaart in de jaren zestig aan de wieg van onze hedendaagse communicatiemiddelen dankzij de komst van satellieten.
Astronoom Rens Waters was pas tien jaar toen hij de astronauten Armstrong en Buzz Aldrin via een verre van optimale televisieverbinding over de grijze steen zag lopen. Waters raakte als jonge tiener zo gefascineerd door de ruimtevaart, dat hij uiteindelijk astronomie ging studeren.
Volgens de sterrenkundige heeft de maanlanding ook voor een enorm snelle vooruitgang gezorgd in de ruimtevaart zelf. "Het was het hoogtepunt in de ontwikkeling van de ruimtevaart dat men iemand naar de maan kon sturen, maar ook weer veilig terug kon brengen."
Uit het Apollo-programma ontstond begin jaren zeventig Skylab, het eerste laboratorium in de ruimte en de voorloper van het internationale ruimtestation ISS, dat sinds 2000 permanent wordt 'bewoond'. "Dat is allemaal voortgekomen uit de race naar de maan en buitengewoon interessant voor de wetenschap", zegt Waters.

Honderden miljoenen mensen over de hele wereld zitten net als de destijds tienjarige Rens Waters aan de buis of radio gekluisterd om de eerste maanlanding mee te krijgen. (Foto: Getty Images)
Maanstenen geven geheim prijs over oorsprong
Ook zijn we dankzij de maanbezoeken veel te weten gekomen over de maan zelf, stelt Waters. "De chemische samenstelling van maanstenen die door astronauten naar de aarde zijn meegenomen, vertellen ons over de ontstaansgeschiedenis van de maan, de aarde en het hele zonnestelsel."
Wetenschappers bestuderen deze maanstenen nog steeds. Zo zijn de laatste jaren steeds meer aanwijzingen gevonden voor de meest gangbare theorie voor het ontstaan van de maan.
Volgens de Grote Inslagtheorie botste een zeer jonge aarde 4,5 miljard jaar geleden met de Mars-achtige planeet Theia. "Door die gigantische impact slingerde allerlei materiaal de ruimte in. Dat materiaal raakte in een baan om de aarde en daaruit is de maan gevormd", legt Waters uit. Onze maan is als het ware "een chemische vingerafdruk" van die botsing.
Het waren net kinderen op het strand, die rondliepen met hun emmertjes en schepjes
'Maanlanding diende vooral een politiek doel'
Astronoom Frank P. Israël en hoogleraar nabije sterrenstelsels, beaamt dat de maanlandingen hebben bijgedragen aan allerlei studies naar de maan, waaronder onderzoeken naar de oorsprong van het hemellichaam.
Toch is hij minder enthousiast dan Waters over het wetenschappelijke nut die de maanlandingen hebben gehad. Die dienden volgens de astronoom vooral een politiek doel. Daarbij bleven astronauten die de maan bezochten steeds maar kort en was er geen ruimte voor langdurige onderzoeksprojecten, stelt Israël.
"Ten eerste was het nogal beperkt wat astronauten konden meenemen. Ten tweede waren de astronauten testpiloten en geen wetenschappers. Eigenlijk is het veredeld strandmateriaal wat zij meebrachten. Het waren net kinderen die met hun emmertjes en schepjes rondliepen en leuke dingen verzamelden."

Hoe de 'space race' 50 jaar geleden leidde tot een man op de maan
Kolonisatie van de ruimte zou losbarsten
In de jaren zestig dachten veel mensen dat de tijd was aangebroken dat mensen de ruimte zouden gaan kolonialiseren. Ook films en televisieseries liftten mee op het ruimtesucces, met als bekendste voorbeelden Star Trek en 2001: A Space Odyssey.
"De verwachtingen waren heel anders", vertelt Israël. "Het Apollo-programma zou een opstapje zijn voor echte exploratie naar de maan, met vluchten erheen en ruimtevoertuigen die erover zouden rijden. Er moesten ruimtestations en militaire basissen komen."
Daar kwam het allemaal niet van. De Amerikanen hadden de ruimterace gewonnen, waardoor de politiek veel minder bereid was om geld in NASA te steken. Bovendien slokte de Vietnamoorlog (1955-1975) een groot deel van het budget op.
Daardoor blijven twaalf Amerikanen de enige mensen die ooit op de maan hebben gestaan. "Apollo 11 was eigenlijk het summum, een culminatie van strategisch politiek en militair denken", aldus Israël.

Na de maan zouden mensen ook de rest van de kosmos gaan verkennen, was de gedachte in de jaren zestig. (Foto: Getty Images)
Landen en bedrijven willen weer naar de maan
De laatste jaren is de interesse voor de maan weer aangewakkerd. De Amerikaanse president Donald Trump ondertekende dit jaar het plan om in 2024 weer Amerikanen naar de maan te sturen. Ook China liet zich dit jaar gelden door als eerste land ooit een maanlander neer te zetten op de achterkant van de maan.
Daarnaast proberen ook Tesla-topman Elon Musk en Amazon-baas Jeff Bezos elkaar de loef af te steken door als eerste commerciële bedrijf naar de maan te gaan.
Zowel Israël als Waters moedigt nieuwe maanmissies zeer aan. Volgens Israël valt er bijvoorbeeld nog genoeg te ontdekken over bijvoorbeeld de achterkant van de maan, "die er weer heel anders uitziet dan de voorkant".
"En als je echt je fantasie laat werken, kun je bijvoorbeeld ook zonnepanelen plaatsen op de maan en de energie transporteren. In diepe kraters bevindt zich waterijs, waardoor je weer waterstof kan opslaan. Ook een kerncentrale neerzetten is een mogelijkheid. Op de maan zijn toch geen omwonenden die bezwaar kunnen maken."

Neil Armstrong, de eerste mens op de maan, heeft zojuist de Amerikaanse vlag geplant op de maan. In de vlag zit een ijzeren staafje om de vlag strak te houden, bij gebrek aan atmosfeer en dus wind op de maan. (Foto: Pro Shots)
Een radiotelescoop op de achterkant van de maan
Ook Waters ziet mogelijkheden. "Op de achterkant van de maan kun je een radiotelescoop neerzetten om in de ruimte te kunnen 'kijken'. Er is daar namelijk geen storing van radiosignalen afkomstig van de aarde."
"Bovendien kunnen we nog veel leren over hoe het bijvoorbeeld komt dat wij zo'n grote maan hebben. Bij andere planeten in ons zonnestelsel zijn die allemaal relatief klein. Verder weten we nog weinig over de inwendige structuur van de maan: heeft die een vloeibare kern bijvoorbeeld of is die uiteindelijk gestold? Daar liggen nog vragen."
NUjij: Uitgelichte reacties