In 1881 klonk in het Brabantse Helvoirt het vooralsnog laatste fatale schot. De laatste wolf die in Nederland leefde was dood en daarmee was het door het dier veroorzaakte gevaar voorgoed verdwenen. Later doken er nog wel berichten op van een wolf bij het eveneens Brabantse Heeze (1897), maar van een echt gevestigde wolf was geen sprake meer.

Daar komt verandering in, maar lang niet iedereen is blij met de aanstaande terugkeer van de wolf in Nederland. Verschillende partijen, die over het algemeen agrarische belangen hebben, voorzien grote problemen omdat de wolf vee op het menu heeft staan.

Volgens Wolven in Nederland, een partij die draagvlak probeert te creëren voor de wolf, is dat alleen het geval als het om een zwervende wolf gaat. Dan vormen met name schapen een makkelijke prooi. Maar zodra het roofdier zich in een gebied gevestigd heeft, richt het zich vooral op wild.

Gedragsbioloog Diederik van Liere zet vraagtekens bij die uitleg. "Een wolf heeft ervaringen achter de rug en op basis daarvan maakt het dier keuzes. Als hij een positieve ervaring heeft gehad in de buurt van mensen doordat daar vee is, dan zal hij dat echt niet veranderen. Zolang een wolf geen belemmeringen ondervindt in het naderen van gebieden waar mensen wonen en daarin juist wordt beloond, zal hij dat blijven doen."

Ook Seger Emmanuel baron van Voorst tot Voorst, directeur van Nationaal Park De Hoge Veluwe, denkt niet dat de wolf ervoor kiest om op wilde zwijnen of reeën te gaan jagen als er ook schapen in dat gebied leven. "Ik heb van mijn collega's door heel Europa geleerd dat een wolf jaagt op wat hij het makkelijkst pakken kan. Zijn er gebieden met schaapachtigen, dan gaan die er eerst allemaal aan. Als die op zijn, dan richt de wolf zich op het eerstvolgende dier dat makkelijk te pakken is. Het is een fabeltje dat wolven eerst op herten gaan jagen."

Van Voorst tot Voorst vreest dat de moeflon, een soort schaap met lange kromme hoorns en een van de iconische soorten op de Veluwe, ook slachtoffer wordt van de wolf. "Een moeflon eet planten die koeien en paarden niet eten. Op het moment dat ik al mijn moeflons kwijt ben, zit ik met een groot probleem. Dan lopen alle vlaktes vol met bossen, wat weer gevolgen heeft voor de insecten en reptielen die daar leven. Omdat het om een Natura 2000-gebied gaat, heb ik een wettelijke verplichting om de natuur op De Hoge Veluwe in stand te houden. Als de moeflon door de wolf van het park verdwijnt, bij wie kan ik dan aankloppen?"

In een donderdag gepresenteerd 'wolvenplan' schrijven de twaalf provincies dat houders van vee recht hebben op een vergoeding als hun schapen door wolven zijn aangevallen. Maar volgens Ben Haarman, portefeuillehouder natuur- en landschapsontwikkeling bij Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO), zijn de problemen daarmee niet opgelost. "De wolf heeft gevolgen voor de boer en de kudde. Als je 's ochtends twintig tot dertig schapen in de wei ziet liggen, dan zorgt dat voor een bepaalde angst. Willen we met die angst leven? Er moet aan de voorkant door de overheid meer sturing gegeven worden, zodat die situatie zich niet voor hoeft te doen."

Op de Veluwe, onder de A1, leeft ook een wolf. Dat dier gaat zich waarschijnlijk over een paar maanden vestigen. (Foto: ANP)

In het wolvenplan staat ook dat veehouders maatregelen moeten nemen om de wolf te weren als het dier zich definitief in een gebied gevestigd heeft. Een van die maatregelen is het plaatsen van 2 meter hoge hekken die onder stroom staan. Dat zou de wolf moeten afschrikken.

"Veel schapen lopen in gebieden en verplaatsen zich vervolgens naar andere gebieden. Moeten we dan heel Nederland volpleuren met hoge rasters vol met stroomdraden?", vraagt Van Voorst tot Voorst zich af. "Dat betekent dat de wolf daar niet bij kan komen, maar daar hebben ook andere dieren last van. Wilde dieren kunnen daardoor niet meer migreren. Waar zijn we nou mee bezig? De overheid zegt: 'we gaan vergoeden'. Ja, lekker makkelijk, op die manier hoef je de discussie niet aan te gaan."

Niet alleen veehouders gaan problemen ondervinden van de wolf, ook mensen gaan de gevolgen merken, denkt een woordvoerder van No Wolves, een online platform dat tegen de komst van de wolf is. "De eerste tien jaar zal er echt niet zo veel gebeuren met mensen, maar we hebben veel contact met mensen in Oost-Duitsland, en daar zie je dat mensen heel geleidelijk steeds meer geconfronteerd zijn met de wolf."

"De wolf werd daar binnengehaald met de woorden: 'Willkommen Wolf' (welkom wolf) en 'Wir sind froh' (wij zijn blij)", gaat de woordvoerder verder. "Maar mensen die in in de Duitse deelstaat Brandenburg wonen, waar de wolf die op de Veluwe leeft geboren is, zeggen dat hun vrijheid is afgenomen. Er is niemand die zegt dat mensen niet meer het bos in mogen gaan voor een wandeling, maar voor de zekerheid doen mensen het niet meer in hun eentje. Achter de schermen zorgt het voor veel verlies van vrijheid, en dat komt door de beslissingen die we in Nederland nu nemen."

In de Duitse deelstraat Brandenburg zorgt de wolf voor een verminderd gevoel van vrijheid. (Foto: ANP)

Maurice La Haye, woordvoerder van Wolven in Nederland, is wel blij met de komst van de wolf, en volgens hem is het niet zo dat er op termijn tientallen wolven door Nederland lopen. "Er is een beperkende factor: er zijn weinig plekken waar wolven jongen kunnen krijgen. Dat moet een rustige plek zijn, waar ze echt niet door mensen gestoord worden. Zo veel van die plekken zijn er niet in Nederland. Misschien worden we verrast, maar ik denk dat het al veel is als we ooit drie of vier roedels in Nederland hebben."

Volgens La Haye is het positief dat de wolf terugkomt naar Nederland. "Het is een iconische soort en we hebben vijftig jaar gewerkt aan het herstel van allerlei natuurverbindingen. De komst van de wolf is een eerste teken dat dat werkt. Ik begrijp de zorgen van tegenstanders, maar die moeten we ook in perspectief zien. Hoeveel schapen worden door honden gepakt en hoeveel worden er gestolen?"

De vraag of er ruimte is voor de wolf in Nederland wordt volgens La Haye door de wolf zelf beantwoord. "Misschien dat er gebieden in Europa zijn die veel logischer lijken voor wolven, maar als de wolf uit zichzelf hierheen komt, dan laat dat zien dat die ruimte er is."

Van Voorst tot Voorst twijfelt daaraan. "Ik ben echt een wolvenfan en pleit niet voor een hetze en het vervolgen van wolven, maar Nederland is gewoon ongeschikt voor wolven."

"Het is jammer voor de mensen die ervan dromen, maar het gaat hier niet werken", gaat de directeur van De Hoge Veluwe verder. "Daarvoor leven hier miljoenen mensen te veel en liggen er te veel wegen. Daar moeten we ook niet treurig om zijn. We hebben een prachtig land, met heel mooie landschappen, en daar kunnen we trots op zijn. Alleen kunnen we hier niet alles willen wat in buurlanden wel kan. De wolf moet lekker naar Italië, Frankrijk of Oost-Europa gaan. Hier zijn ze kansloos."