Op 20 april 2018 werd bekend dat Avicii (echte naam Tim Bergling) dood was aangetroffen in Masqat, de hoofdstad van Oman. Zijn familie, die in maart een stichting voor onder meer zelfmoordpreventie oprichtte, liet in een brief weten dat Bergling "niet meer verder kon en rust wilde vinden".

De Zweedse dj, die hits scoorde met Levels en Wake Me Up, gaf regelmatig te kennen dat hij mentaal en lichamelijk te lijden had onder zijn drukke muziekcarrière. Twee jaar eerder, in 2016, kondigde hij wegens gezondheidsredenen aan te stoppen met optreden. "Ik was mezelf niet meer. Mensen kenden me alleen als Avicii, maar zo ben ik niet. Ik haat het om in de schijnwerpers te staan", vertelde Avicii in True Stories, de documentaire die er over hem werd gemaakt.

"Avicii werd gepusht in iets wat hij niet voelde", vertelde dj-duo Sunnery James & Ryan Marciano eerder aan NU.nl. "Als je continu moet presteren op een gebied waar je niet gelukkig van wordt, dan is één keer per week optreden al te veel."

Avicii tijdens een van zijn optredens. (Foto: Getty images).

Volgens Jasja Heijboer, eigenaar van ACE Agency, het boekingskantoor dat werkt voor artiesten als Martin Garrix, Sam Feldt en Quintino, vreesden veel mensen uit de dj-wereld al jaren voor de fysieke en mentale gezondheid van de artiest. "Het was duidelijk dat het niet goed met hem ging. Maar toen hij overleed, was hij al twee jaar gestopt met toeren. Dan kun je niet zeggen: zijn agenda heeft direct iets verkeerd gedaan, maar ik denk wel dat het mede een gevolg is van zijn werkschema van de voorgaande jaren."

Heijboer legt uit dat de agent van een dj de boekingen doet in overleg met het management. "De eindbeslissing neem je samen. Maar in het geval van Avicii was zijn agent en manager één persoon. Dat haalt het spanningsvlak om de artiest gezond te houden weg."

Heijboer heeft bij ACE dertig medewerkers in dienst, die goed letten op het welzijn van hun cliënten. "Bij ons zijn geestelijke en lichamelijke gezondheid altijd een belangrijk punt geweest en die gaan vóór maximale omzet", zegt Heijboer.

"Daar zijn mijn agenten op getraind. Als het minder goed zou gaan met een artiest, zorgen we ervoor dat hun schema wordt omgegooid en dat de druk wordt weggehaald. Het is een risicovolle beroepsgroep die veel reist tussen verschillende tijdzones, dat heeft veel impact op mensen en kan zorgen voor stress. Dat we er extra goed op letten, betekent niet dat er nooit iets kan gebeuren."

Dat vele werken kan mogelijk leiden tot een burn-out, een vorm van depressie die in 2018 meer aandacht kreeg. Een burn-out is een volledige uitputting van het lichaam, die ontstaat nadat mensen eerst een lange periode van stress ervaren en hier niet voldoende van herstellen, vertelt psycholoog Albert Sonnevelt. "Je raakt eerst overspannen, en in de volgende fase ontstaat een burn-out."

Sonnevelt legt uit wat de eerste verschijnselen van een burn-out kunnen zijn. "Je kunt je lastiger concentreren, wordt minder scherp, piekert meer, krijgt last van fysieke verschijnselen zoals hoofdpijn en maagproblemen. En je kunt gedragsmatige symptomen vertonen zoals meer alcohol drinken, vaker roken, meer snoepen. Als die signalen zich aandienen en je je daarbij vaker isoleert, zijn dat sterke aanwijzingen dat je zwaar overprikkeld bent."

"Als toerende artiest heb je het wel echt zwaar", zegt dj San Holo. "Er komt zo veel meer bij kijken dan op een podium staan en een optreden doen. Als ik een show moet geven voor tienduizend man kan ik bijna niet zeggen dat ik niet kom, ook al ben ik ziek of voel ik me niet lekker. Het is belangrijk om grenzen te stellen, maar vaak heb je pas door dat je te ver gegaan bent als het al te laat is."

Dj's kunnen te maken hebben met enorme stress. "Stress wordt pas stress als je het gevoel hebt geen keuzemogelijkheid te hebben. Als wij een griepje hebben, blijven we een dag thuis, maar dat gaat lastiger wanneer er 30.000 mensen op je wachten", duidt Sonnevelt. "Als iets stressvol is, is dát het wel. En dit zorgt er ook voor dat artiesten van dat kaliber zo kwetsbaar zijn voor verslavende middelen."

Avicii leed aan onder meer een alcoholverslaving en depressie. "Het is zo dat mensen als gevolg van een burn-out depressieve klachten kunnen krijgen", stelt Sonnevelt. "In de documentaire over Avicii zie je dat hij constant in angst leeft."

Je hormonale systeem wordt daardoor ontregeld, legt Sonneveld uit. En omdat mensen - in dit geval dj's - zich voortdurend uitputten, krijgt het lichaam geen kans om te herstellen. "Je cortisolgehalte daalt ook en cortisol is ook nodig om tijdelijk met een stressreactie om te kunnen gaan en het immuunsysteem te ondersteunen. Dat gebeurt niet meer."

Dj's leggen vaak in korte tijd lange afstanden af en hebben dus vaak te maken met een jetlag. "Slaap is dé manier om te herstellen en je systeem te resetten", legt de psycholoog uit. "Dit wordt dan gecompenseerd met bijvoorbeeld veel koffie of verdovende middelen, om maar door te kunnen gaan. Maar op een gegeven moment zegt je lijf: dit lukt niet meer."

Avicii met de Nederlandse dj Martin Garrix, met wie hij goed bevriend was. (Foto: ANP)

Daarnaast kunnen dj's ook last hebben van podiumangst. Een dergelijke angst kan tot behoorlijk veel stress leiden. "Na angst voor de dood is dat de meest voorkomende angst. Dat komt voort uit de vrees er niet meer bij te horen. Als je niet presteert of niet doet wat er van je wordt verwacht, dan kan het zomaar zijn dat je er niet meer bij hoort. Dat maakt het dat dit soort mensen nog kwetsbaarder zijn. Als je geleefd wordt, is het moeilijk om grenzen aan te geven. Een tourmanager moet dan eigenlijk zeggen: 'Neem even pauze.'"

Zeker bij jonge artiesten is het belangrijk dat er wordt gekeken naar hun werkschema, stelt Heijboer, zoals dj Martin Garrix die bij het bureau kwam toen hij vijftien jaar was. "Jonge artiesten zijn enthousiast en kennen hun kracht nog niet. Als we merken dat een artiest zich niet prettig voelt bij een schema, geven we hier gehoor aan en gooien we dit gelijk om. Ook de input van hun ouders is belangrijk."

De Nederlandse dj Laidback Luke, die Avicii in het begin van zijn carrière begeleidde, sprak in het AD na het overlijden van Avicii de hoop uit dat dj-wereld zal veranderen. "Onderling praten we veel meer over wat ons bezighoudt. Het onderwerp is bespreekbaar geworden. Tims dood mag niet voor niets zijn."