Zoals inmiddels normaal is geworden, domineert president Donald Trump de afgelopen weken het nieuws in de VS. Maar Pruitt is bijna net zo vaak op de voorpagina's te vinden, met name vanwege de dubieuze manieren waarop hij belastinggeld heeft uitgegeven aan reizen, beveiliging en kantoormeubilair.

Ook werd twee weken geleden bekend dat Pruitt voor een schijntje een kamer huurde van de vrouw van een prominente lobbyist voor een energiebedrijf. Zelfs uit Republikeinse hoek kreeg Pruitt de volle lading over zich heen; hij kwam gehavend uit een kritisch interview met Fox News, al zegt Trump dat hij vertrouwen blijft houden in Pruitt.

Ook voor zijn aanstelling als EPA-baas was Pruitt al een controversieel figuur. De Republikein had acht jaar in de Senaat van de staat Oklahoma gezeten, toen hij daar werd verkozen tot procureur-generaal. In die rol viel Pruitt vooral op vanwege zijn vele rechtszaken tegen het EPA, juist het agentschap dat hij nu leidt.

"Ik ga naar mijn werk, ik klaag de federale overheid aan, en ik ga weer naar huis." Die gevleugelde woorden kwamen in 2012 uit de mond van Greg Abbott, de procureur-generaal van Texas, die later het gouverneurschap van die staat bemachtigde. Maar het citaat had net zo goed van Pruitt kunnen komen.

Hij startte in totaal dertien rechtszaken tegen het EPA van president Obama, onder meer vanwege regelgeving die elektriciteitscentrales moest dwingen om minder koolstofdioxide uit te stoten. Geen van de rechtszaken van Pruitt was succesvol, maar naar verwachting zal hij als EPA-baas toch proberen om het 'Clean Power Plan' en andere regels terug te draaien.

Dat is opvallend, want het EPA is normaal gesproken geen bijzonder partijgebonden instituut. De taak van de organisatie is om op basis van wetenschappelijke bevindingen milieuregels op te stellen. De wetenschappelijke grondslag maakt het EPA een stuk minder vatbaar voor politieke schommelingen dan de ministeries.

Milieubescherming was in de vorige eeuw sowieso een onderwerp waar Republikeinen en Democraten het goeddeels over eens waren. Het EPA werd opgericht door Republikein Richard Nixon; sindsdien hebben Democratische en Republikeinse presidenten het agentschap min of meer zijn gang laten gaan. Met Pruitt is daar een einde aan gekomen.

"Ik kan me niet herinneren dat er ooit zo'n groot verschil is geweest tussen de ene regering en de andere", zegt Christine Todd Whitman, directeur van het EPA onder president George W. Bush tegen NU.nl. "En het is nooit eerder zo geweest dat de directeur duidelijk niet in de missie van het agentschap gelooft."

Onder Pruitt zijn niet alleen tientallen milieuregels aan herziening onderworpen, opgeschort of ongedaan gemaakt. De regels moesten onder meer zorgen voor betere luchtkwaliteit, schoon water en een beperking van het broeikaseffect. De normen zijn soms een doorn in het oog van de industrie, maar ze hebben in het verleden wel gezorgd voor sterk verminderde smog in grote steden als Los Angeles, zuinigere auto's en veiliger drinkwater voor veel Amerikanen.

Sinds de aanstelling van Pruitt is een enorme exodus van ervaren personeel op gang gekomen: vorig jaar vertrokken ruim zevenhonderd medewerkers. Twee belangrijke adviesraden van het EPA, die normaal grotendeels bestaan uit onafhankelijke wetenschappers, werden overhoop gehaald. Tientallen wetenschappers werden uit de adviesraden gezet en vervangen door vertegenwoordigers van bedrijven en industriële belangenorganisaties.

"In een wetenschappelijke adviesraad vind ik dat je altijd iemand uit de industrie moet hebben, als je het hebt over regelgeving die invloed heeft op die industrie", zegt Whitman tegen NU.nl. "Ze hebben een recht om gehoord te worden. Maar de raad moet niet door hen worden overgenomen. Ze moeten niet de meerderheid vormen."

Het EPA is dusdanig veranderd dat een nieuwe regering het agentschap niet één-twee-drie kan herstellen. Dat zal twintig tot dertig jaar duren, vreest ook Carol Browner, EPA-directeur onder president Bill Clinton.

Pruitt heeft nooit onder stoelen of banken geschoven dat hij de regels van het EPA te ver vindt gaan, en dat hij ruim baan wil geven aan de vervuilende energie- en autosectoren.

Critici zeggen dat lobbyisten Pruitt in hun zak hebben. Zelf vindt de EPA-baas dat hij een man van het volk is. Hij zegt dat milieuregels alleen maar zorgen voor hogere rekeningen voor Jan Modaal. "Kijk naar het Roemenië van Ceaușescu", zei hij eind vorig jaar tegen het rechtse blad National Review. "Zij reguleerden het wattage van lampen en vertelden je wanneer je het licht uit moest doen. Weet je waarom? Omdat ze stroom voor de elite wilden reserveren."

Die Trumpiaanse vergelijking tussen de milieuwetgeving van Obama en een Communistisch regime verhult dat Pruitt zelf bepaald niet leeft als Jan Modaal. Hoewel hij geen miljardair is, zoals minister van Handel Wilbur Ross of minister van Onderwijs Betsy DeVos, was Pruitt wel mede-eigenaar van een honkbalteam in Oklahoma. Recentelijk is bovendien gebleken dat hij als EPA-baas geen nee zegt tegen een luxe levensstijl.

Pruitt vliegt bijvoorbeeld regelmatig First Class, naar eigen zeggen om veiligheidsredenen. Ook onderzocht zijn agentschap of Pruitt een privéjet kon huren, al werd dat plan vanwege de hoge kosten - 100.000 dollar per maand - weer afgeblazen. (Uit onderzoek van het EPA zou onlangs zijn gebleken dat er geen geloofwaardige bedreigingen tegen Pruitt zijn ontvangen.)

In zijn kantoor liet Pruitt een geluidsdichte telefooncel installeren, omdat hij bang was om afgeluisterd te worden. De verbouwing kostte 43.000 dollar. Een verzoek om een kogelwerend bureau, ter waarde van 70.000 dollar, werd afgewezen.

In het drukke verkeer van Washington D.C. wilde Pruitt volgens de New York Times sirenes inzetten om sneller naar het vliegveld of naar zijn favoriete restaurant te komen. Verschillende EPA-medewerkers die vragen stelden over de uitgaven van Pruitt werden overgeplaatst naar minder belangrijke functies.

De vele schandalen leken Pruitt de kop te gaan kosten, maar Trump twitterde onlangs: "Scott doet het geweldig." Zijn harde strijd tegen de regelgeving van Obama lijkt voor de president zwaarder te wegen dan de ethische misstanden.

Over het lot van de milieuregels die eerdere regeringen opstelden is nog veel onduidelijk. Pruitt kan die regels niet per direct afschaffen; eerst moeten ze formeel worden herzien, een proces dat jaren in beslag kan nemen. En dan kunnen belangenorganisaties nog langdurige rechtszaken tegen het EPA aanspannen.

Rechtbanken hebben in zes gevallen al bepaald dat Pruitt regelgeving van Obama niet zomaar mag vertragen of terugdraaien. Het EPA moet kunnen bewijzen dat een eerder gevaar voor het milieu nu niet meer bestaat, of dat er een andere goede reden is om regelgeving te versoepelen.

Voormalig directeur Whitman denkt dat veel milieuregels daarom overeind zullen blijven. "Je kan niet op een dag wakker worden en beslissen: 'Volgens mij is dit geen probleem meer.'"

Toch denkt zij dat Pruitt milieuschade zal opleveren, al was het maar door minder strenge handhaving. Ook wordt onderzoek naar milieuvriendelijkere technologie ontmoedigd, omdat de waakhond geen strengere normen lijkt te gaan invoeren. Autofabrikanten zullen daarom meer vervuilende auto's blijven maken, terwijl ze eerder juist toewerkten naar strengere uitstootrichtlijnen.

Uiteindelijk zullen Amerikanen duidelijk moeten maken dat zij milieubescherming belangrijk vinden, zegt Whitman. "Een meerderheid van de Amerikanen wil nog steeds schone lucht en schoon water, en dat het land niet in een afvalberg verandert."

Lees meer achtergrondverhalen in NUweekend