Vrjidag verscheen het nieuws dat ook matig alcoholgebruik gezondheidsrisico's met zich mee brengt. Dat bleek uit een overzichtsstudie op basis van gezondheidsgegevens van 600.000 drinkers uit negentien landen. Een glaasje per dag is niet gezond, zo bleek uit een pulicatie in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet. 

Iemand die af en toe rookt of drinkt zou je een gelegenheidsgebruiker kunnen noemen, hoewel voor dat begrip niet echt een afgebakende definitie bestaat, zegt Floor Bakkum, preventiewerker bij Jellinek.

"Je hebt ook mensen die regelmatig roken of drinken, bijvoorbeeld in het weekend", aldus Bakkum. "Zij zien zichzelf als gelegenheidsgebruikers, maar eigenlijk zit in hun gedrag ook een patroon."

De vraag is hoe schadelijk het is om af en toe te zondigen. Om te beginnen bij alcohol: het advies van de Gezondheidsraad is om liever niet te drinken, maar als je toch drinkt maximaal één glas alcohol per dag. "We weten dat het risico op borstkanker bij die hoeveelheid al toeneemt", zegt Bakkum. "En hoe meer je drinkt, hoe meer gezondheidsrisico's er zijn."

Het nuttigen van meer dan vijf alcoholische drankjes op één gelegenheid wordt gezien als binge drinken, aldus Bakkum. "Als je meer drinkt, stijgt je alcoholpromillage tot boven de 0,8 promille, waardoor je lever meer moeite heeft de alcohol af te breken en je ook meer risico loopt op schade aan organen."

Volgens Bakkum is het daarom beter om je drankgebruik te spreiden over de week. "Maar let wel op, want elke dag drinken is ook niet goed. Het risico op verslaving is groter als drinken een gewoonte wordt."

Om te kijken of je verslaafd bent aan alcohol, hanteert Jellinek een aantal criteria uit de DSM (Diagnostical Statistical Manual). "Wat voor invloed heeft alcohol op je dagelijks leven, kun je nog normaal functioneren, heb je last van controleverlies, is het nog 'gezellig' of ben je eigenlijk stress aan het wegdrinken", somt Bakkum op. "Het kan ook zijn dat je drinkt uit verveling. Dat zien we vaker bij eenzame ouderen."

De studie die vrijdag verscheen richt zich voornamelijk op de risico’s op hart- en vaatziekten. Hierover bestond nog altijd enige controverse. Op de vraag of gematigde alcoholconsumptie wel of niet 'goed' is voor hart en vaten antwoorden de onderzoekers "nee".

Zij hebben 83 individuele studies verzameld uit 1964 tot aan 2010. Onder meer het Erasmus MC is betrokken bij de studie, net als meer dan honderd andere universiteiten.

Roken is slechter voor de gezondheid dan alcohol en ook verslavender. Per jaar sterven zo'n 20.000 mensen aan de gevolgen van roken. "Als er één ding is wat je als roker zou kunnen doen voor je gezondheid, is het stoppen met roken", aldus Bakkum.

Het nuttigen van een drankje en het opsteken van een sigaret gaan echter vaak hand in hand. Beide middelen geven een stimulans aan je hersenen. "Het drinken van een biertje kan het roken van een sigaret uitlokken en andersom", legt verslavingsarts en woordvoerder Verslavingskunde Nederland Robert van de Graaf uit. "Bijkomend probleem bij alcohol is dat je je remmingen verliest. Als je bent gestopt met roken, is het daarom verstandig een tijdlang - liefst een jaar - niet te drinken."

Een groot nadeel van roken is dat de schadelijke merkbare effecten - in tegenstelling tot bij alcohol - pas heel laat optreden, aldus Van de Graaf. "Mensen zijn pas geneigd hun gedrag aan te passen als ze een direct voordeel ervaren. Delay discounting heet dat."

Volgens de verslavingsarts is ook af en toe roken heel slecht voor de gezondheid. Zo is uit onderzoek gebleken dat mensen die zo nu en dan een sigaret opsteken, nog altijd gemiddeld vijf jaar eerder doodgaan dan niet-rokers. Zware rokers, mensen die dagelijks minstens twintig sigaretten roken, gaan gemiddeld dertien jaar eerder dood dan mensen die niet roken. Veel rokers sterven aan de gevolgen van (long)kanker.

"Dit geldt natuurlijk niet voor iedereen", zegt Van de Graaf. Bakkum: "Je hoort rokers vaak het excuus geven dat hun kettingrokende opa 90 is geworden, maar je weet niet of jij dezelfde genetische kwetsbaarheid hebt op het ontwikkelen van ziekten."

Volgens Van de Graaf zouden rokers zich ook moeten realiseren dat hun gedrag 'besmettelijk' is. "Als jij een sigaret opsteekt op het terras, kan het zomaar zijn dat je iemand die net gestopt is en die naast je zit, verleidt. Met alle gevolgen van dien voor die persoon. Zien roken doet roken."

Lees meer achtergrondverhalen in NUweekend