Zo'n 5 procent van de Nederlanders is vegetariër, zo blijkt uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau, maar de vleesconsumptie neemt tegelijkertijd nauwelijks af. Toch zijn er genoeg alternatieven die vlees naar de achtergrond kunnen verdrijven. Maar gaat het ook zo ver komen?
Uit onderzoek van de ING Bank, dat in december 2017 verscheen, valt wel te concluderen dat mensen steeds meer naar plantaardig voedsel en steeds minder naar dierlijk voedsel neigen.
Volgens Thijs Geijer, voedseleconoom bij de ING, zijn daar verschillende redenen voor. "Bijvoorbeeld dat er steeds meer innovatie plaatsvindt in plantaardige producten en je meer en betere vlees- en visvervangers in verschillende supermarkten kunt kopen."
En toch hebben we de vleesconsumptie in 2016 zelfs zien stijgen, zegt hoogleraar Cor van der Weele, onderzoeker naar kweekvlees bij de WUR. Toch verwacht zij dat vlees een delicatesse gaat worden: "Iets wat we bijvoorbeeld alleen tijdens de feestdagen eten."
Verandert de voorkeur van de consument ook?
"Men wíl ook minder dierlijke producten eten. Dit komt door de bewustwording van het dierenwelzijn en milieu, gezondheidsaspecten en dat de vervangers betaalbaarder worden", stelt voedseleconoom Geijer.
Die bewustwording komt onder meer door verschillende initiatieven van de overheid, bijvoorbeeld campagnes of dat vlees een minder prominente plek heeft gekregen op de Schijf van Vijf. "Het heeft ook te maken met hun klimaatdoelstellingen. Het is bekend dat dierlijke producten overmatig bijdragen aan de productie van CO2. Door de eetpatronen van mensen te veranderen en ervoor te zorgen dat zij vaker vegetarisch eten, kun je ook de CO2-productie aanpakken."
"Uit ons onderzoek is gebleken dat mensen uit Europa het meest gehecht zijn aan kaas, van de dierlijke producten", vertelt Geijer. Hij denkt dan ook niet dat er gauw veel veganisten zullen komen. "Mits er hele goede alternatieven komen natuurlijk, maar we zullen niet zo gauw zuivelproducten aan de kant schuiven."
"Eén dierlijk product in het eetpatroon van consumenten vervangen lukt nog wel. Maar een veganistisch dieet is voor de overgrote meerderheid van de consumenten een te grote beperking."
Moet je lichaam wennen aan een vleesloos bestaan?
Als vegetariër kun je volgens voedingsdeskundige Sandra Pfeil eventueel te weinig vitamine B12, eiwit en ijzer binnenkrijgen. Het ligt er maar net aan welke stroming binnen het vegetarisme je volgt. "Als je je alleen al aan de aanbevolen zuivel volgens de Schijf van Vijf houdt, krijg je voldoende B12 binnen. Dan hoef je dus niks extra’s te eten of drinken waar B12 in zit. IJzer kun je aanvullen door het eten van peulvruchten en volkoren producten en eiwitten door noten, zaden en zuivel te nemen."
Van der Weele stelt dat het voor niemand gevaarlijk is om vegetarisch te gaan eten, maar dat ouderen en zieken beter geen veganist, waarbij helemaal geen dierlijke producten meer worden gegeten, kunnen worden. "Daar zijn zij te kwetsbaar voor. Ik verwacht dan ook niet dat we massaal veganistisch gaan eten."
Worden vleesvervangers betaalbaarder?
De voedseleconoom verwacht niet dat door de verschuiving naar plantaardig voedsel nu vlees uit supermarkten zal verdwijnen. "Binnen de supermarkt is vlees een van de belangrijkste productgroepen voor de omzet. Een snelle berekening leert dat alle Nederlanders samen meer dan 650 miljoen kilo vlees eten."
"Ook al zouden producenten van vleesvervangers en kweekvlees in staat blijken om met hun producten alle soorten vlees te evenaren qua smaak en prijs en het ook nog eens op een enorme schaal kunnen produceren, dan nog zal niet iedere consument voor vleesvervangers of kweekvlees kiezen, bijvoorbeeld vanwege religieuze overwegingen."
Proeven we het verschil over tien jaar niet meer?
Vleesvervangers worden steeds beter, stelt onderzoeker Van der Weele. En dat is belangrijk: mensen willen de smaakt van vlees blijven proeven, ook in hun vleesvervangers. "Bedrijven proberen daarom vervangers te maken die niet van vlees te onderscheiden zijn. Dat lukt steeds beter. Zo is er een onderzoek geweest waarvoor topkoks echt- en nepvlees moesten proeven en bij sommige producten proefden ze echt het verschil niet."
Vleesvervangers worden zo steeds aantrekkelijker.
