"Andere presidenten hebben het beloofd, maar nooit gedaan. Ik los mijn belofte in." Met die woorden lichtte Donald Trump woensdag zijn besluit toe. Het was van te voren bekend dat de aankondiging tot woedende reacties zou leiden. Toch lag de koerswijziging voor de hand. 

"Trump nadert het einde van zijn eerste jaar als president en dit is een eenvoudige manier om nog even winst binnen te halen", zegt Sara Polak, docent American Studies aan de Universiteit Leiden. Zij wijst op het belang van Jeruzalem voor veel christenen in Amerika. "Dit scoort enorm bij zijn christelijke basis. Zijn belastingwet van eerder deze maand was weer iets wat rijke donoren behaagt."

Op 20 januari zit Trump precies een jaar in het Witte Huis. Een moment waarop gekeken wordt naar de prestaties van de president. "De timing is nu zo dat hij met wat dingen thuis moet komen voor het einde van zijn eerste jaar", zegt Polak. "Het lijkt alsof hij heeft gezocht naar laaghangend fruit om indruk op zijn basis te maken."

Het Jeruzalem-besluit is een relatief makkelijke manier om een grote verkiezingsbelofte in te lossen. Trump deed het eerder met het opzeggen van het klimaatakkoord en het in de koelkast zetten van de nucleaire deal met Iran. 

Ook Polak ziet de vergelijking met de Iran-deal. "Als Trump het verdrag niet iedere zes maanden ondertekent, dan gaat het naar het Congres dat moet bepalen of er nieuwe sancties komen. Dat gebeurt uiteindelijk niet, waardoor er uiteindelijk niets verandert. Het komt alleen over als krachtig besluit."

Wat voor Trump een eenvoudige beslissing is, is in het Midden-Oosten een van de belangrijkste thema's. Jeruzalem is een heilige plaats voor zowel moslims, joden als christenen en een twistpunt in het conflict tussen Israël en de Palestijnen. 

De Israëliërs beschouwen Jeruzalem als de onverdeelde hoofdstad van de Joodse staat, terwijl de Palestijnen Jeruzalem zien als de toekomstige hoofdstad van de eigen staat. Voor veel christenen in de VS is Jeruzalem ook een belangrijk heiligdom. 

Nog geen enkel land heeft een ambassade in de stad, want Jeruzalem staat centraal in het conflict tussen Israël en de Palestijnen en wordt gezien als een belangrijk onderdeel in een eventueel vredesakkoord. 

Volgens Amerika-kenner Victor Vlam is het niet gek dat Trump nu dit besluit neemt. "Elke presidentskandidaat sinds Jimmy Carter heeft dit voorgenomen en Trump is de eerste die het daadwerkelijk doet", zegt hij. "Het is daarom democratisch gezien goed te rechtvaardigen. De Republikeinen willen dit al heel lang."

Desondanks staat niet iedereen binnen de regering achter de keuze van de president. Onder meer minister van Defensie James Mattis en minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson zouden niet achter de verhuizing staan. 

"Trump is niet makkelijk stuurbaar op basis van inhoudelijke argumenten van ondergeschikten", zegt Polak. "Door dit te doen, kan hij gemakkelijk op zijn voorwaarden de aandacht trekken. Wereldwijd zijn veel mensen ongelukkig met dit besluit, maar in zijn achterban vinden velen dit een mooie actie. Om die mensen gaat het voor Trump."

Dat het er in de afgelopen decennia niet van is gekomen, komt doordat presidenten Bill Clinton, George Bush en Barack Obama iedere zes maanden een vrijwaringsbesluit tekenden. Daarmee werd het besluit iedere keer uitgesteld, ondanks dat het Congres in 1995 een wetsvoorstel aannam waarin de verhuizing van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem zwart op wit staat. 

De voorgangers van Trump wilden voornamelijk niet de indruk wekken partij te kiezen in het conflict tussen Palestina en Israël. Dat zou het vredesproces hebben verstoord. "Met name Clinton en Bush waren erg betrokken", zegt Vlam. "Binnen de regering van Trump klinken geluiden dat er helemaal geen sprake is van een vredesproces. Dan is de gedachte dat het misschien beter is om het een keer helemaal anders te doen."

Het duurde woensdag niet lang voordat er grote demonstraties werden aangekondigd. Zo gingen in Gaza en de Westelijke Jordaanoever mensen de straat op om hun ongenoegen te uiten over het Amerikaanse besluit. Veel moslims demonstreerden na het vrijdaggebed en niet alleen in Israël. Ook in Turkije en Jordanië zijn protesten. 

Volgens Polak kan het Trump waarschijnlijk weinig schelen dat zijn besluit grote gevolgen kan hebben voor het Midden-Oosten. "Hij kan het aan zijn achterban verkopen als sterke maatregel. 'Trump doet het gewoon en zijn slappe voorgangers niet', zullen veel mensen denken", aldus Polak. 

Ook Vlam denkt dat Trump niet stilstaat bij de gevolgen voor de regio. "Het is vrij duidelijk dat hij geen kennis heeft van het Midden-Oosten", aldus Vlam. "Trump houdt niet van dossiers en heeft vaak genoeg met vaagheden gestrooid over het Midden-Oosten. Met zo'n complex onderwerp met een lange voorgeschiedenis heb je veel verdieping nodig. Nergens blijkt uit dat hij dat heeft en hij houdt niet van dossiers."