Dit jaar is het "echt wel heel erg", zei Kamervoorzitter Anouchka van Miltenburg. In aanloop naar Prinsjesdag moesten de Tweede Kamerleden keer op keer via de media vernemen wat het kabinet op Prinsjesdag van plan is te presenteren.

En waar de coalitie steevast de schouders ophaalt als er weer een 'cadeautje' uitlekt neemt de frustratie bij de oppositie meer en meer toe.

"Dit bedreigt onze parlementaire democratie!", roept SP-Kamerlid Ronald van Raak steevast als hem gevraagd wordt wat hij van het jaarlijkse lekcircus vindt.

"Het kabinet neemt een maand de tijd om de plannen te lekken, zonder dat wij als Kamer of de parlementaire pers hun werk kunnen controleren. Dat raakt aan de kern van onze parlementaire democratie."

Net als vorig jaar pleitte hij er in de Kamer voor om de gelekte stukken openbaar te maken zodat de Kamerleden hun controlerende taak kunnen uitvoeren. Tevergeefs. Ook dit jaar betreurt het kabinet dat er dingen gelekt worden, maar premier Rutte zegt geen aanwijzingen te hebben dat er gelekt is. 

Dat leidt tot kolderieke situaties waar gedebatteerd wordt over de uitgelekte plannen, terwijl geen Kamerlid ze nog gezien heeft.

SGP-woordvoerder Menno de Bruyne, die op het Binnenhof wordt beschouwd als een wandelende parlementaire encyclopedie, stelt dat het sinds de digitalisering alleen maar erger is geworden. 

"De digitalisering is lekbevorderend. Daarvoor gebeurde het ook hoor, maar dan stukken minder. Toen ging het over stapels papier die fysiek overhandigd moesten worden. Of je legde het ergens onder een boom en maakte de afspraak: loop er ’s avonds om 19 uur nog even langs want er ligt een pakketje op je te wachten", zegt De Bruyne.

Ook volgens Van Raak is het de afgelopen jaren alleen maar erger geworden. "De afdelingen voorlichting op de ministeries zijn te groot geworden. Die willen te graag scoren", stelt hij.

"En politici zouden eens wat minder naar politieke series als House of Cards moeten kijken. Wat daar gebeurt wordt nog eens de norm."

Door het druppel voor druppel lekken van de extra miljoenen voor zorg, defensie of de ouderen weet het kabinet zich verzekerd van een wekenlange goednieuwsshow.

Als ze alle plannen zouden vasthouden tot Prinsjesdag dan sneeuwt al dat nieuws onder en kunnen ze worden overschreeuwd door de oppositie. Communicatief gezien zijn de lekken dus heel logisch.

Toch gelooft parlementair veteraan Kees van der Staaij, SGP-Kamerlid sinds 1998, niet dat er direct met de beschuldigende vinger naar het kabinet moet worden gewezen. 

"Het zijn heus niet altijd hogere politieke belangen om bewust dingen te laten lekken. Vaak genoeg is de gelekte informatie niet in het voordeel van het kabinet, zoals vervelende koopkrachtplaatjes."

RTL-verslaggever Frits Wester, die afgelopen jaren vaak de Prinsjesdagstukken in de uitzending toonde voordat het staatshoofd de Troonrede had uitgesproken, onderschrijft dit. "Er zijn meerdere mensen die over de documenten beschikken, zoals de Kamerleden zelf."

Hoewel Wester begrip heeft voor de klaagzang uit de Kamer ziet het als zijn taak als journalist om erachter te komen wat er in de stukken staan. "Onze redactie probeert alles te achterhalen. Dat doen we om aan te tonen dat dit systeem achterhaald is", zegt Wester.

Ondanks de jaarlijkse tirades van de oppositie verandert er echter weinig. De oproep van Kamervoorzitter Van Miltenburg om de stukken eerder openbaar te maken doet kansloos en obligaat aan. Het dagelijks bestuur van de Kamer liet weten "ontstemd" te zijn over de gang van zaken, maar daar bleef het bij.

Wester denkt te weten wat de verandering echt tegenhoudt. "Dat er iets moet veranderen, wordt al langere tijd breed gedeeld. Beatrix hield die verandering tegen, omdat het feestje van Prinsjesdag verloren zou kunnen gaan. Ik geloof niet dat koning Willem-Alexander daar anders over denkt."

Van der Staaij is net als de Koninklijke familie geen enthousiast voorstander van vroege openbaarmaking van de stukken. 

"Ik zou het jammer vinden als alles weken van tevoren openbaar worden gemaakt. Dan ondermijn je een beetje de sjeu van Prinsjesdag."

Desondanks is Van Raak toch optimistisch dat het lekken zal stoppen. "De kant gaat het schip keren. Als de SP in de regering zit? Ik hoop van wel. Vanuit ons is nooit iets gelekt."

Lees meer achtergrondverhalen in NUweekend