Jeroen Bijl denkt even na. "Hoe we de medaillewinnaars van de Europese Spelen eigenlijk gaan noemen?", herhaalt de chef de mission van de Nederlandse ploeg de vraag. "Winnaar van de European Games, volgens mij kom je niet verder dan dat antwoord."

Zo'n zesduizend sporters uit heel Europa gaan tussen 12 en 28 juni in Bakoe in twintig sporten strijden om 253 gouden medailles, maar niemand - sporters noch coaches noch het publiek - weet echt wat het kan en moet verwachten.

"Het is zeker niet de bedoeling om een kopie van de Olympische Spelen te maken", meldde het Europees Olympisch Comité (EOC) toen het op 8 december 2012 bij een congres in Rome besloot tot het realiseren van de Europese Spelen.

"Maar het heeft wel de allure van de Olympische Spelen", stelt Bijl. "Qua organisatie wordt het heel goed. Het atletendorp, het transport, de stadions: die zijn echt van olympisch niveau in Bakoe."

De grote vraag is of de sportprestaties ook van olympisch niveau zullen zijn. De Nederlandse overheid twijfelt daar sterk aan: de politiek noemde dat woensdag een belangrijke reden om geen geld beschikbaar te stellen voor de organisatie van de Europese Spelen in 2019.

Bij NOC*NSF, dat de organisatie van de volgende Europese Spelen woensdag teruggaf aan het EOC, kan dat argument op weinig begrip rekenen.

"In bijna alle sporten doen onze beste sporters mee", benadrukt Bijl. "Dit is niet 'zomaar' een Nederlands team en dit is niet 'zomaar' een evenement tussendoor. Dit is een topsportevenement en we gaan daarheen om te presteren."

Het ideaalbeeld is dat de Europese Spelen op termijn net zo groot worden als de Pan American Games of de Asian Games, grote sportevenementen in respectievelijk Noord-, Midden- en Zuid-Amerika en Azië, die al sinds 1951 worden gehouden en die in sommige landen zelfs belangrijker zijn dan de Olympische Spelen.

"De Pan American en de Asian Games bestaan al meer dan zestig jaar, daar mag je het dus niet mee vergelijken", aldus Bijl. "Het moeilijke is: je moet de tijd nemen om van een nieuw evenement iets groots te maken. Dat gebeurt niet na één of twee edities, daar zijn misschien wel vier of vijf edities voor nodig."

Azerbeidzjan probeerde eerder dit decennium de Olympische Spelen van 2020 naar Bakoe te halen, maar de stad viel al vóór de officiële stemronde af. Het olierijke land heeft vervolgens kosten noch moeite gespaard voor de eerste Europese Spelen.

De organisatie meldt dat het evenement ruim een miljard euro heeft gekost, maar volgens de meeste media ligt het totaalbedrag rond de 9 miljard euro. Het nieuwe Olympisch Stadion, waar 68.000 mensen vrijdag naar de openingsceremonie kunnen kijken, kostte alleen al meer dan 500 miljoen euro.

Ook voor het zwemmen, de schietsport en het turnen zijn er nieuwe stadions gebouwd. Bovendien is er veel geïnvesteerd in het atletendorp, de infrastructuur en de reiskosten voor atleten en officials. Zo zijn er honderden Londense taxi's gekocht, speciaal voor het gratis vervoer van de sporters.

"Na de Europese Spelen zal de hele wereld weten dat Azerbeidzjan in Europa ligt", verklaarde Azad Rahimov, de minister van Sport van het land dat zo'n 10 miljoen inwoners heeft.

Azerbeidzjan ziet de Europese Spelen dus als een ideale manier om zichzelf te promoten, maar volgens mensenrechtenorganisaties komt dit doel met een flinke prijs.

Amnesty International wilde deze week in Bakoe een rapport over mensenrechtenschendingen presenteren met de titel Azerbeidzjan: de Repressieve Spelen, maar de organisatie kreeg dinsdag per mail te horen dat ze niet welkom is. Datzelfde overkwam donderdag verslaggevers van onder meer The Guardian.

In haar rapportage beschrijft Amnesty hoe journalisten, mensenrechtenverdedigers, oppositieleden en jongerenactivisten in Azerbeidzjan het afgelopen jaar zijn lastiggevallen, gearresteerd, gevangengezet en gemarteld.

"In plaats van het verbeteren van de vrijheid van meningsuiting en de mensenrechten, zoals in het olympisch manifest staat, zullen repressieve regeringen over de hele wereld door deze Spelen worden aangemoedigd om grote sportevenementen te gebruiken om hun eigen status te vergroten", aldus Amnesty-directeur Denis Krivosjejev.

Chef de mission Bijl heeft de Nederlandse ploeg voor vertrek bijgepraat over de mensenrechtensituatie in Azerbeidzjan, "Ik heb de sporters meegegeven dat het speelt en dat we daar met Amnesty International ook gesprekken over voeren."

Net als voor bijvoorbeeld de Olympisch Zomerspelen van 2008 in Peking en de Winterspelen in 2014 in Sotsji vindt NOC*NSF dat sporters zich niet verplicht moeten voelen om van alles te vinden over de mensenrechten.

"Jij komt daar om te sporten en er zijn andere organisaties die hebben bepaald dat het evenement daar naartoe gaat, daar hoef jij je niet voor te verantwoorden. Dat is de informatie die wij geven aan de atleten", aldus Bijl.

De chef de mission vindt dat hij zelf ook niet de aangewezen persoon is om zijn mening te verkondigen over de mensenrechten in Azerbeidzjan. "Dat vind ik met name iets voor de politiek. Ik weet echt wel dat er daar dingen gebeuren waarvan wij zeggen: die kloppen niet. Moet ik dan zeggen dat we daar maar niet gaan sporten? Dat zeg ik absoluut niet."

Het programma van de Europese Spelen is geen kopie van de Olympische Spelen. Waar er volgend jaar in Rio de Janeiro 28 sporten (38 disciplines) zullen plaatsvinden, is er in Bakoe maar ruimte voor twintig sporten (31 disciplines).

Zes van die disciplines zijn bovendien niet-olympisch: basketbal 3 tegen 3, beachvoetbal, karate, sambo, acrogym en aerobics.

De kwaliteit van de deelnemerslijsten verschilt flink per sport. Zo moest de Nederlander Bas Verwijlen bij de beste veertien schermers van Europa horen om zich te plaatsen. En bij het judo staan alle toppers aan de start, omdat de Europese Spelen gelden als een officieel EK.

Daar staat tegenover dat de Europese bonden van twee van de grootste olympische sporten - zwemmen en atletiek - vanaf het begin niet heel enthousiast waren over het nieuwe initiatief.

Beide sporten staan wel op het programma in Bakoe, maar in het atletiek gaat het om een landenwedstrijd op het derde Europese niveau en in de zwemsporten is er sprake van een jeugd-EK.

Het ideaalbeeld van Bijl is dat de Europese Spelen in de toekomst op alle disciplines een belangrijk kwalificatiemoment worden voor de Olympische Spelen. In Bakoe kunnen er op zestien disciplines punten worden gehaald in het traject richting Rio, maar de mate waarin verschilt sterk.

Nederland vaardigt 118 atleten af naar Bakoe. 23 daarvan hebben één of meer olympische deelnames achter hun naam staan en twee (judoka Henk Grol en BMX'ster Laura Smulders) mogen zich olympisch medaillewinnaar noemen.

Andere bekende namen zijn judoka Kim Polling en wielrenner Niki Terpstra. De volleybalvrouwen, die voor het eerst sinds 1996 meedoen aan een groot multi-sportevenement, zijn bovendien op volle sterkte naar Azerbeidzjan afgereisd.

NOC*NSF wil bij Olympische Spelen altijd in de top tien van het medailleklassement eindigen, maar heeft de doelstelling voor Bakoe wat bijgesteld. Bijl: "We willen minimaal acht medailles halen, in vijf verschillende sporten. Ik heb bewust benadrukt dat medailles belangrijk zijn. Als topsporter ben je verplicht om een target te hebben."

Nu Nederland woensdag de organisatie van de Europese Spelen van 2019 heeft teruggeven, is nog niet duidelijk hoe de toekomst van het evenement er precies uit zal zien.

EOC-voorzitter Patrick Hickey stelde in een verklaring dat zijn organisatie al in gesprek is met vijf andere landen die de rol van Nederland willen overnemen.

Directeur Gerard Dielessen van NOC*NSF weet ook zeker dat er over vier jaar weer Europese Spelen zullen plaatsvinden. "Het Europees Olympisch Comité vindt wel een andere kandidaat, maak je geen zorgen.''

Meer langere verhalen en achtergronden op NUweekend