De eindexamenperiode verliep dit jaar vrij soepel. Op wat geluidsoverlast en een paar computerstoringen na, konden de kandidaten hun examens in alle rust maken.

De afgelopen twee jaar werden de examens gekenmerkt door incidenten. 2013 ging de boeken in als het jaar waarin de grootste examenfraude ooit plaatsvond. Op de Ibn Ghaldoun-scholengemeenschap in Rotterdam werden allerlei examens gestolen, waarvan het examen Frans uitlekte voor de zitting. De vwo’ers met Frans moesten hun laatste examen daardoor een dag later maken.

In 2014 was er een kleiner incident op het Buitenhout College in Almere. Daar werden wederom examens gestolen, maar pas na afloop, toen ze al gemaakt waren. Leerlingen moesten het examen toen opnieuw maken in het tweede tijdvak.

Hoewel het een rustig jaar was qua incidenten, werd er meer geklaagd dan ooit. In 2014 klaagden 116.000 scholieren bij het LAKS na een examen. Dit jaar staat de teller al op 160.000.

Tot donderdagavond 19.00 uur konden scholieren nog telefonisch een klacht doorgeven. De aankomende dagen kunnen examenkandidaten dat nog via examenklacht.nl doen.

Opvallend is vooral het toegenomen aantal klachten bij het vwo-examen Nederlands. In 2014 klaagden 9.705 vwo’ers over dat examen, tegenover 22.005 dit jaar. "De stijging van het aantal klachten komt deels omdat scholieren ons beter kunnen vinden", vertelt klachtencoördinator Benedicta Badu van het LAKS. "Via sociale media proberen we zoveel mogelijk scholieren te bereiken."

Vwo’ers klagen sowieso een stuk meer dan havisten en vmbo’ers. "Daar is geen duidelijke verklaring voor, maar we hebben wel een vermoeden", vertelt Benedicta Badu. "Het is natuurlijk niet zo dat de vwo-examens moeilijker zijn, maar vwo’ers zijn vaak wat mondiger en halen graag hun gelijk. Havisten en vmbo’ers maken minder snel ergens een punt van, die hoeven niet zo nodig kwijt wat ze goed of slecht vonden."

Dit jaar maakten veel scholieren examens in een ‘nieuwe stijl’, onder andere voor het vak Nederlands. De zogenaamde ‘geleide samenvatting’ werd geschrapt en daar kwamen drie teksten waarin leesvaardigheid werd getoetst voor terug.

Het vernieuwde vwo-examen Nederlands werd niet positief ontvangen. Drie op de vijf vwo’ers dienden een klacht in. Het examen kon dit jaar rekenen op de meeste klachten, relatief en absoluut, van alle examens. De havisten klaagden beduidend minder over Nederlands: slechts 9.600 van de 57.583 havo-scholieren vonden hun weg naar de klachtenlijn.

Volgens docent Nederlands Arnoud Kuijpers is de kritiek slechts gedeeltelijk terecht. “Het vwo-examen was inderdaad pittig, maar ik denk dat vwo’ers er ook een sport van maken om zoveel mogelijk te klagen. Dat klagen om het klagen vind ik maar niks.”

“Wat ik wel leuk vind om te zien, zijn de slimme ‘klachten’ van vwo’ers, zoals de scholier die de auteur van een examentekst op Twitter benaderde om te vragen of hij de vraag over zijn eigen tekst wel wist”, vertelt Kuijpers.

Kuijpers was verder niet helemaal tevreden over de vernieuwing. "Dit examen was niet representatief voor alles wat je bij het vak Nederlands leert. Het toetst vrijwel alleen leesvaardigheid." Hij heeft een gesprek gehad met minister van onderwijs Jet Bussemaker en gaat werken aan een nieuw en beter examen Nederlands, samen met een groep docenten.

Bij het vernieuwde examen geschiedenis kwam meer aandacht voor de gehele wereldgeschiedenis, in plaats van twee verdiepingsonderwerpen. Ook over dit examen klaagden havisten veel minder dan vwo’ers.

Docent Wouter Meijer vond het vwo-examen ook echt moeilijker. "Het vwo-examen was beduidend lastiger dan het havo-examen. Het was lang en sommige vragen waren onduidelijk gesteld." Wat Meijer wel goed vindt, is dat er meer verschil is ontstaan tussen het geschiedenisexamen op havo en vwo niveau. "Voorheen leken de examens veel op elkaar, maar nu werden er echt extra denkstappen gevraagd van vwo'ers."

Havo-docent Milo Brinkkemper blijft wel wat sceptisch over het nieuwe geschiedenisexamen. Hij heeft vooral moeite met de vragen over de kenmerkende aspecten. "Ik vind het nutteloos dat je die uit je hoofd moet leren", vertelt Brinkkemper. "Dat is puur reproductie en geeft niet weer of je de stof begrepen hebt."

Dit jaar werden er tot nu toe 25 aanvullingen op het correctiemodel verstuurd. Vorig jaar waren dat er 21 en het jaar daarvoor 19. “Af en toe blijkt dat een vraag in een examen niet werkt zoals bedoeld”, aldus Mirjam Kapelle van het CvTE (College voor Toetsen en Examens). “Dat kan komen door een inhoudelijke fout in de opgave, maar ook door andere oorzaken. Bijvoorbeeld doordat een vraag heel anders kan worden gelezen.”

Dat het er dit jaar zoveel zijn, kan verschillende oorzaken hebben. “De aanvullingen op de correctiemodellen worden voor een deel ontdekt door de mensen die erover klagen bij het LAKS”, vertelt klachtencoördinator Benedicta Badu. “Er zijn dit jaar wederom meer klachten, dus wellicht zijn er daardoor meer ‘foutjes’ ontdekt.”

Een terugkerend thema in de eindexamens was Disney. In het havo-examen geschiedenis, het vwo-examen kunst en het havo-examen Nederlands kwamen Disney-fragmenten voor.

"Sommige Disney-fragmentjes heb ik wel zeven keer afgespeeld tijdens het examen. Gewoon, voor de leuk!", vertelt vwo’er Bas van Hoeven na zijn examen kunst, dat op de computer gemaakt wordt.

De examens werden dit jaar opvallend vaak verstoord door dieren. Zo vloog er op het Vossius Gymnasium in Amsterdam een duif door de aula. Het dier vloog tegen de lampen, waardoor hij veel lawaai maakte. De kandidaten werden zo erg afgeleid, dat het examen verplaatst werd.

In Schiedam werden de examens ontregeld door een schreeuwende pauw. Deze stond op het dak van de examenzaal en maakte veel herrie.

Op een school in Zaltbommel kropen spinnen onder de tafels vandaan. De school gaf bij het LAKS aan last te hebben van een spinnenplaag. In Maastricht fladderde een vleermuis door de examenruimte.

Een hele klas op het Stedelijk Dalton Lyceum in Dordrecht maakte op vrijdag 22 mei het verkeerde vwo-examen maatschappijwetenschappen. De leerlingen hadden de pilot-versie van het examen moeten maken, maar kregen het ‘gewone’ examen voor hun neus.

De leerlingen moeten dit examen nu in het tweede tijdvak opnieuw maken. Dit gaat niet ten koste van hun herkansingsmogelijkheid.

Sander Dekker heeft, op advies van de VO-raad, besloten dat de eindexamens vanaf 2016 anders worden nagekeken: in plaats van de eigen docent, kijkt dan eerst een externe corrector van een andere school de examens na. Dit moet eerlijkere cijfers opleveren.

Het CITO concludeerde na een onderzoek in 2013 al dat docenten hun eigen leerlingen gemiddeld een 6,4 procent hoger punt toekennen. Hoewel het besluit al eerder dit jaar viel, kwam er tijdens de eindexamenperiode veel verzet los. Een petitie werd door meer dan zesduizend leraren getekend, en onder andere de Algemene Onderwijsbond uitte kritiek op de nieuwe maatregel, die vooralsnog twee jaar getest wordt.

Alle eindexamens zijn achter de rug. Op donderdag 11 juni wordt de normering door CITO bekendgemaakt. De meeste leerlingen zullen op die dag horen of ze geslaagd zijn, sommige scholen hebben daar noge en dag langer voor nodig.

Scholieren die een herexamen moeten maken, doen dat in het tweede tijdvak. Dat begint op 3 juni voor vmbo-bb'ers en vmbo-kb'ers en op 11 juni voor vmbo-tl/gl. Voor havisten en vwo'ers start het tweede tijdvak op 16 juni.

​Meer langere verhalen en achtergronden op NUweekend