Met acht nationale feestdagen staat Nederland in Europa vrijwel onderaan. Op Nieuwjaarsdag, Koningsdag en Bevrijdingsdag na, zijn het bovendien van oudsher vrijwel allemaal christelijke feestdagen.

Al lang voordat in de negentiende eeuw een geformaliseerde werkomgeving met cao's en vrije dagen ontstond, lag het land op christelijke feestdagen grotendeels stil. Simpelweg omdat vrijwel iedereen die dag naar de kerkmis ging.

Doordat ook veel heiligendagen werden gevierd, waren er echter zo veel vrije dagen dat het te veel invloed kreeg op de arbeidsmarkt en is een aantal afgeschaft, vertelt Jan Peter Margry, onderzoeker religieuze cultuur bij het Meertens Instituut.

Tegenwoordig bezoeken nog maar weinig mensen op die dagen de kerk. Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat in 2012 een kleine derde van de Nederlanders (30 procent) zich rekende tot een kerkgenootschap, tegen 50 procent in 1980 en 60 procent in 1970. Inmiddels gaat nog maar 10 procent wekelijks naar de kerk; in de jaren zestig deed de helft dat nog.

Niet zo gek dus dat niet veel mensen nog weten wat we dan eigenlijk 'vieren' met Pinksteren of Hemelvaart.

"De inhoudelijke achtergrond van de feesten staat ver van de beleving zoals nu door mensen wordt ervaren," erkent Margry. "Dat is ook echt bedoeld voor mensen met een christelijke achtergrond, maar de samenleving is veel pluriformer. Inhoud en praktijk zijn ver uit elkaar komen te staan."

Strikt genomen hoeven niet alle huidige feestdagen dan ook per se officiële vrije dagen te zijn. "Pinksteren en Pasen hebben ook nog een tweede dag; die zijn niet echt nodig om het geloof te kunnen praktiseren."

Zelfs voor de katholieke kerk is Tweede Pinksterdag eigenlijk geen noodzakelijk vrije dag meer, officieel is het niet eens een feestdag van de kerk, vertelde kardinaal Wim Eijk deze week bij radiozender BNR. "Tweede Pinksterdag hebben we wel hier in Noord-West-Europa, maar ik heb in Rome gestudeerd een aantal jaren en toen moest ik gewoon op Tweede Pinksterdag naar colleges op de pauselijke universiteit. Daar was het geen vrije dag."

Ook binnen Nederland zijn feestdagen niet voor iedereen gelijk geregeld. De overheid stelt de feestdagen vast, maar vrije dagen zijn bepaald in de cao of arbeidsovereenkomst. Zo is goede vrijdag wel een nationale feestdag, maar lang niet voor iedereen een vrije dag, terwijl scholen en gemeentelijke instellingen vaak wel gesloten zijn.

Datzelfde geldt voor Bevrijdingsdag, ooit was het voor iedereen een vrije dag, nu voor de meesten nog eens in de vijf jaar.

Dit jaar lagen de feestdagen bovendien dicht op elkaar. "Het was een verwarrende periode", stelt Margry. "Zo hadden veel scholen niet op gelijke momenten meivakantie."

Toch zal het volgens hem niet eenvoudig zijn daar verandering in aan te brengen. Want hoewel de kerk op feestdagen voor de meeste mensen geen (grote) rol meer speelt, zijn die dagen wel tradities geworden. "Die vieringen zitten in ons collectief geheugen, in onze jaarcyclus."

Mensen hebben bovendien hun eigen tradities gemaakt, die in de plaats komen van de kerkelijke gebruiken. "Met Pasen zoeken we eieren met kleine kinderen en gaan we daarna een nieuwe auto of nieuwe bank kopen."

Ook kardinaal Eijck spreekt over tradities: "Het is natuurlijk wel zo dat vanuit de Nederlandse traditie die Tweede Pinksterdag is ingevoerd en tot nu toe is behouden om het Pinksterfeest extra kracht bij te zetten, luister bij te zetten."

In 60 seconden: Dít is de herkomst van Pasen, Hemelvaart en Pinksteren:

Stel we schaffen Hemelvaartsdag of Tweede Pinksterdag af; wat komt er dan voor in de plaats?

De laatste jaren klinkt steeds vaker de optie om een vrije dag in te stellen voor het islamitische Suikerfeest (het einde van de vastenmaand Ramadan), zoals onlangs nog de Utrechtse hoogleraar Sociale Psychologie en Empirische Rechtswetenschap Kees van den Bos opperde op The Post Online.

Steeds weer ook klinkt daar in de samenleving verzet tegen. Ook toen vakbond CNV bijna tien jaar geleden met het voorstel kwam, bleken de leden in meerderheid tegen. Veel scholen geven hun leerlingen overigens wel al vrij met Suikerfeest, in ruil voor een andere vrije dag.

Ook Margry wijst erop dat het Suikerfeest gevoelig ligt en daarom "een brug te ver" is. Dat heeft volgens hem enerzijds te maken met de gehechtheid aan de al genoemde tradities die mensen zelf aan 'onze' feestdagen verbonden hebben.

En daar komt bij dat het geen westers of Nederlands feest is: "het zou een geïmporteerd feest zijn", aldus de onderzoeker. Pas sinds eind negentiende eeuw wonen er moslims in ons land, en pas in de jaren zestig van de twintigste eeuw groeide die groep flink.

"Je zou kunnen zeggen: het is maar een kleine groep die Suikerfeest viert, maar dat geldt inmiddels ook voor bijvoorbeeld Pasen. Natuurlijk is de vraag ook: zijn we nog een christelijke samenleving? Niet echt als je naar de getallen kijkt, maar er zit ook een culturele component in. We voelen ons verbonden aan een christelijk gebruik."

Los van culturele bezwaren, zou het volgens Margry sowieso moeilijk worden een nieuwe feestdag te introduceren. "Daarvoor moet draagvlak zijn in de samenleving. Dat lukt niet van de ene op de andere dag."

Wat vindt u: Is het tijd voor andere feestdagen in Nederland? Zou Bevrijdingsdag een vaste vrije dag moeten zijn? Laat het ons weten via NUjij!

​Meer langere verhalen en achtergronden op NUweekend