Het is voor Marian Husken alsof ze naar de populaire serie House of Cards aan het kijken is. De ambitieuze en genadeloze politicus Frank Underwood, gespeeld door Kevin Spacey, komt daarin zo’n beetje overal mee weg.

"Omdat Underwood ook moorden pleegt, kun je ze natuurlijk niet één op één met elkaar vergelijken. Maar ik zie wel overeenkomsten”, zegt de auteur van Het geheim van Bram Moszkowicz, het boek dat ze samen met haar Vrij Nederland-collega Harry Lensink schreef.

"Wat Moszkowicz ook allemaal heeft gedaan, bij een deel van de mensen is hij nog steeds geliefd. Hij is het charmante personage in zijn eigen soap, doet dingen die niet door de beugel kunnen en blijft toch overeind. Daarom ben ik ook niet verbaasd dat hij nu de politiek ingaat. Hij wil de hoofdrol blijven spelen in zijn serie, de drang naar publiciteit zit diep in hem."

Toch deed zijn rentree in het publieke domein veel wenkbrauwen fronsen. Niet alleen Moszkowicz' eigen keuze zorgde voor verbazing, ook de afweging van de partijoprichters om uitgerekend de afgeserveerde advocaat als lijsttrekker te vragen, was verrassend.

Dat medeoprichter Louis Bontes om die reden het voorzitterschap neerlegde, zegt alles over de interne discussies.

Toch is het aantrekken van Moszkowicz volgens Chris Aalberts, politicoloog en auteur van De puinhopen van Rechts, de enige manier voor VNL om aan stemmen te komen. Ook hier komt het charisma van Moszkowicz weer om de hoek kijken.

"Die man wordt achtervolgd door schandalen. Dus wanneer je als partij negatief in het nieuws wilt komen, moet je hem nemen."

"Maar als je daar een ander dan Moszkowicz neerzet, is de club ook reddeloos verloren. Hoe opportunistisch ook, hij is de enige kans op een zetel. We weten wie hij is, de partij heeft een groep mensen nodig die Moszkowicz leuk genoeg vindt om op te stemmen. Want op Joram van Klaveren en Johan Driessen gaan ze dat zeker niet doen."

Het is deze week exact twee jaar geleden dat de tuchtraad Moszkowicz uit zijn ambt als advocaat zette. Het aannemen van grote sommen contant geld zonder dat te melden, klachten van voormalige cliënten en het niet volgen van cursussen werden hem zwaar aangerekend.

De jaren daarvoor kwam hij niet alleen in de publiciteit met de verdediging van onder anderen Cor van Hout, Willem Endstra, Willem Holleeder en Desi Bouterse, maar was hij ook onderdeel van diverse relletjes.

Zo kreeg hij veel kritiek op een gefilmde dans met Desi Bouterse en spande hij een rechtszaak aan tegen Jort Kelder, die hem een 'maffiamaatje' had genoemd. Anderen die hem in zijn ogen in een kwaad daglicht stelden, dreigde hij daarmee. "Hij is erg snel gekrenkt", zegt Aalberts.

"Dat Moszkowicz in zulke gevallen om zich heen gaat slaan, lijkt me in de politiek geen aanbeveling. Sterker nog, het is een niet-relativeerbaar probleem. Want hoe moet dat dan tijdens bijvoorbeeld coalitieonderhandelingen?"

Tijdens zijn presentatie vertelde Moszkowicz dinsdag dat hij als politicus iets kan nalaten voor zijn kinderen. Husken heeft hem in het verleden nooit op een dergelijke instelling kunnen betrappen. Ze hoorde hem nooit over 'iets willen achterlaten’. 

Bij dezelfde persconferentie verklaarde Moszkowicz "bevrijd te zijn van de angst om te vallen", terwijl hij in januari tijdens het programma 24 uur met tegen interviewer Theo Maassen vertelde zich nooit onzeker te voelen.

Kortom, wat is waar? Husken:

"Hij is hypocriet. Moszkowicz zei dinsdag letterlijk dat we uit zijn mond nooit 'Geen commentaar’ zullen horen, maar bij de eerste kritische vraag gaf hij al geen antwoord. Zo ging dat in het verleden ook altijd. Hij gaf journalisten antwoord als het hem uitkwam. Vaak gaf hij niet thuis. Zeker bij mensen die kritisch waren, want daar kan hij niet tegen."

"Op dit moment komt Bram op mij bovendien nogal wispelturig over. Een maand geleden was hij helemaal op zijn plek op de Antillen, nu staat hij hier weer in de schijnwerpers."

Het zijn zaken die nog losstaan van de concrete fouten die hij in het verleden maakte. "Iedereen verdient een tweede kans. Maar dat hij uitgerekend het beroep van politicus kiest, daar heb ik moeite mee", zegt Husken.

"Bram stapt heel makkelijk over zijn faux pas heen, alles glijdt van hem af. Terwijl een politicus in mijn opinie van onbesproken gedrag hoort te zijn." 

In het geval van Moszkowicz speelt nog mee dat hij al onder een vergrootglas ligt, zegt Aalberts. "Van een onbekende VVD’er die de belasting ontduikt, liggen weinig mensen wakker. In zijn geval is dat anders." Aalberts ziet er sowieso weinig heil in om een nieuwe partij te beginnen.

"Het is veel slimmer om bij een bestaande partij aan te sluiten. Vind je die te links, probeer er dan intern voor te zorgen dat het beleid verandert. Bij Moszkowicz denk je dan aan de VVD. Maar daar zijn ze ook niet gek, ze laten hem heus niet binnen."

In het programma met Theo Maassen gaf Moszkowicz een voorzichtig inkijkje in zijn gevoelsleven. De hersenbloeding die vader (en tevens voormalig advocaat) Max acht jaar geleden trof, zorgde ervoor dat hij sindsdien in rouw leeft, vertelde hij.

Hoewel de band met zijn drie broers - van wie er ook twee van het tableau zijn geschrapt - verre van hecht is, is de relatie met vader een innige. Met zijn stap in de politiek treedt Bram in zekere zin in Max' voetsporen.

Die zocht zijn heil ironisch genoeg wel bij de VVD en was jarenlang voorzitter van de Maastrichtse fractie, totdat overige partijleden zich stoorden aan zijn dominante optreden.

Husken: "In dat opzicht zal Bram deze stap als een overwinning zien. En, eerlijk is eerlijk, veerkracht kun je hem niet ontzeggen na alles wat er de laatste jaren is gebeurd. Ook dat heeft hij van zijn vader, die vanuit de oorlog en de vreselijke gebeurtenissen in het kamp toch een gerenommeerd advocatenkantoor wist op te zetten. Bram komt op een of andere manier ook altijd weer op zijn pootjes terecht."

Meer langere verhalen en achtergronden op NUweekend