Van Mark Deuze, hoogleraar mediastudies, mogen journalisten die best laten zien, maar dan zijn ze wel medeverantwoordelijk voor het effect. Media moeten zich volgens hem heel goed realiseren dat alle video's van IS propaganda zijn.

"Als je ze toont, ook als dat op een website is, legitimeer je de boodschap. Want dan zeg je tegen het publiek dat alles echt is wat het ziet, terwijl al die video's alleen maar een politiek doel hebben. Ze zijn niet voor ons bedoeld, maar louter en alleen om strijders aan te trekken en concurrenten als al-Qaeda te bestrijden."

"Toen Fox News de verbranding van de Jordaanse piloot op zijn website had gezet, twitterden aanhangers van IS naar elkaar dat je de beelden daar kon zien. Is dat wat je wilt als journalistieke organisatie?"

De Vlaamse omroep VRT vindt van niet. Ze wil wel berichten over wat er gebeurt in Syrië en Irak, maar wil niet meedoen "aan het verspreiden van angst en haat in de wereld". De VRT is een uitzondering. De NOS bijvoorbeeld vindt ook propagandavideo’s nieuws, omdat daarmee een oorlog wordt uitgevochten.

Deuze maakt een vergelijking met een politicus die een journalist mailt dat hij een sappige onthulling heeft, gesjoemel met geld bij een andere partij. "Als je pretendeert een neutraal medium te zijn, neem je dat mailtje dan klakkeloos over, plaats je het in een context of doe je er helemaal niets mee? Je moet je altijd heel goed realiseren, dat die politicus het niet doet omdat hij je een goede of aardige journalist vindt, maar omdat hij er iets mee wil bereiken."

"Precies hetzelfde is er aan de hand met de video's van IS. Kil gezegd: vergeet de gruwelijke beelden, want die vertekenen de zaak. Het gaat er om, dat IS belang heeft bij het verspreiden van die video's. De betekenis van journalisten is niet louter laten zien wat er gebeurt, maar ook uitleggen wat je ziet en leest. Het is hun taak om een selectie in het nieuws te maken en daaraan ook duiding te geven."

Volgens kenners zijn de video's van IS zeer professioneel. Ze zijn gemaakt met alle mogelijk Hollywoodtechnieken en met groot gevoel voor timing. Zo is de video waarin strijders van IS diverse Syrische soldaten onthoofden vanuit meerdere hoeken gefilmd. De scènes met voor IS belangrijke details worden in slow motion getoond. De beelden zijn deskundig gemonteerd en voorzien van ondertiteling, een commentaarstem en een soundtrack.

Buitenlandse nieuwsorganisaties als Fox News en de Huffington Post zetten de video’s doorgaans op hun website, zo ook de 22 minuten durende video waarop een Jordaanse piloot levend wordt verbrand door leden van IS.

In Nederland heeft geen enkel medium de beelden overgenomen, maar Geen Stijl heeft bij het bericht over de executie onder een foto waarop de vlammen al oplaaien een link geplaatst. Daarop kunnen lezers klikken als ze de beelden willen zien.

"Media moeten zeer terughoudend zijn met het vertonen van deze video's", zegt media-ethicus Huub Evers. "Omdat je weet dat het propaganda is en dat er altijd heftige beelden bij zitten. Je kunt de kijker of lezer ook een goed beeld voorschotelen zonder al die vreselijke dingen te laten zien. Als kijker weet je dan ook wel wat er is gebeurd."

Dat IS met de video's propaganda bedrijft, blijkt onder meer uit de video die vier dagen na de slachting in Parijs is gemaakt en die ook is geplaatst op websites van internationale media. In deze video worden moslimradicalen in het westen opgeroepen net zo 'heldhaftig' te zijn als de moordenaars in Parijs.

De beelden van de slachting worden gemixt met een perfect Frans sprekende jihadist. Hij wordt omringd door geloofsgenoten met machinegeweren en zegt dat iedere praktiserende moslim de plicht heeft ten minste één vijand van Allah van het leven te beroven. "Rijd ze dood, vergiftig hun eten en als dat niet lukt zijn er wapens beschikbaar."

Evers vindt het niettemin onverstandig om IS dood te zwijgen. "Ik begrijp de overwegingen, maar dan informeer je als media het publiek niet meer. Je kunt dan wel zeggen dat je je niet meer voor het karretje van IS laat spannen, maar media hebben ook een verantwoordelijkheid naar het publiek. Stel dat niemand zou hebben gemeld dat die Jordaanse piloot door IS levend is verbrand en ook niet de minst heftige beelden daarvan had laten zien. Zou iemand dan begrijpen waarom heel Jordanië nu zo eensgezind tegen IS ten strijde trekt?"

Mark Deuze denkt dat dit vooral een debat is over de ethiek online en minder over andere media. ''Geen zender of krant zal de verbranding van die piloot laten zien, maar er zijn dus wel organisaties die het op hun site zetten of een link plaatsen waardoor je het toch kunt zien. Deze media publiceren alles online en maken pas een afweging achteraf. Ze zeggen: dit gebeurt er, dit is verschrikkelijk, maar het is de werkelijkheid en die laten we zien. Dit soort beslissingen mogen alleen genomen worden na een zorgvuldige journalistieke discussie."

Meer langere verhalen en achtergronden op NUweekend

Lees ook blog hoofdredacteur: Hoe gaat NU.nl om met video's IS?