Wereldwijd is de trend van goedkopere smartphones goed te verklaren: ook de inwoners van India, Afrika en China beginnen smartphones te omarmen, maar dan wel de allergoedkoopste.

Dat ook in Nederland de verkoopprijs van een smartphone daalt, is opmerkelijker en betekent een uitdaging voor smartphonefabrikanten. Zij hebben te maken met lagere marges en dus minder winst.

Uit gegevens van onderzoeksbureau GfK blijkt dat 54 procent van de in Nederland verkochte telefoons van januari tot en met september 2014 minder dan 200 euro kostte, terwijl dat vorig jaar 38 procent was. Tegelijkertijd daalt het marktaandeel van smartphones boven de 400 euro van 25 naar 18 procent.

Nederlanders omarmen goedkopere smartphones, maar zien ook de prijs van zogeheten high-end modellen met de beste specificaties zakken. Voor deze twee trends zijn vier logische verklaringen.

In Nederland is sim-only, een abonnement met alleen een simkaart, in opkomst. Uit zowel cijfers van onderzoeksbureau GfK als Telecompaper blijkt dat steeds minder mensen een abonnement met toestel afsluiten en steeds meer mensen een sim-only-bundel kopen en het toestel zelf aanschaffen.

Ongeveer de helft van de Nederlandse markt bestaat nu uit sim-only terwijl dat een jaar geleden nog 40 procent was. Abonnementen met een toestel dalen tegelijkertijd in populariteit. "De verkoop van simfree toestellen is in een jaar tijd met 52 procent gegroeid", aldus Cary Richards, onderzoeker bij GfK.

HTC ziet de opkomst van bundels met alleen een simkaart zelfs al de belangrijkste oorzaak van de prijsdaling in de markt. Mark Moons, directeur HTC Benelux, stelt: "Wij zien de dalende prijs in de markt zeker. In Nederland komt dat vooral door simfree."

Volgens Moons zien minder mensen de toegevoegde waarde van een langdurig contract en worden de subsidies bij deze abonnementen door providers afgebouwd. "Een toestel los kopen heeft invloed op de prijs. Uiteindelijk zal het ook invloed hebben op hoe smartphones in de markt worden gezet."

LG introduceerde zijn vlaggenschip dit jaar bijvoorbeeld voor een relatief lage prijs van 549 euro. HTC zelf kwam onlangs met de Desire Eye; een toestel met goede specificaties, maar een prijs van 499 euro.

De trend van goedkopere high-end toestellen is vooral te danken aan de opkomst van Chinese concurrenten zoals Huawei en Oppo. Zij prijzen hun telefoons erg laag om als onbekend merk snel marktaandeel te veroveren.

"Hoe kun je snel de markt op? Door je eerst te richten op lagere prijsklassen. Weinig mensen kopen een telefoon van 600 euro van een onbekend merk. Met goedkopere toestellen kan je de markt opbreken", meent GfK-analist Richards. De gevestigde orde scherpt hun topmodellen vervolgens ook scherp om niet te veel af te wijken.

Maarten van Vliet, onderzoeker bij Telecompaper, stelt dat concurreren op prijsniveau mogelijk is omdat goedkopere toestellen steeds beter worden: "Een paar jaar geleden moest je nog veel geld uitgeven voor goede prestaties. Als je nu een winkel binnenloopt voor een telefoon die goed presteert en waarmee je kan bellen, sms'en, internetten en gamen hoef je geen 500 euro meer uit te geven."

Ook Moons herkent die trend. Hij stelt dat de concurrentiestrijd harder is geworden. "Eerst was er een selecte groep, nu komen er steeds meer bedrijven de markt op." De HTC-directeur meent dat consumenten die een goedkoper toestel kopen, minder merktrouw zijn waardoor Huawei snel kan groeien.

Dat zorgt uiteindelijk voor druk bij de bestaande fabrikanten. Hij erkent ook dat de prijs van een telefoon soms harder daalt dan de prijs van componenten waardoor de marges dankzij de toegenomen concurrentie kleiner worden. "Dat wordt moeilijk. De druk neemt vooral aan de onderkant toe."

Dat smartphones goedkoper kunnen worden aangeboden heeft ook te maken met een flink dalende prijs van onderdelen. De afgelopen jaren was het zo dat de specificaties van de duurdere toestellen langzaam doorsijpelden naar de middenklasse als de duurdere toestellen betere specificaties kregen.

Momenteel is te zien dat goedkopere processors voor goede prestaties zorgen en middenklassetoestellen bijvoorbeeld een full hd-scherm en goede camera krijgen terwijl snelle verbeteringen aan de bovenkant van de markt uitblijven. Gevolg: het verschil tussen een telefoon van 600 euro en van 300 euro wordt steeds kleiner.

Daardoor wordt het volgens Van Vliet moeilijk voor een fabrikant om zich te onderscheiden met een vlaggenschip: "Waarom moet je nog meer betalen? Het vlaggenschip wordt niet minder belangrijk, maar high-end wordt wel goedkoper want er zijn steeds meer alternatieven."

Ook HTC verwacht dat op termijn de middenklasse belangrijker wordt. "Momenteel is 50 procent van de verkochte toestellen uit de One-serie (de duurdere lijn van HTC, red.). Ooit wordt het meer mid-end."

De daling van de gemiddelde verkoopprijs is ook simpelweg te verklaren door de enorme groei van het aantal betaalbare smartphones. De onderkant van de markt bestond een paar geleden nog uit zogeheten featurephones terwijl er nu al smartphones zijn vanaf 100 euro.

Waar fabrikanten zich voorheen nog vooral op de bovenkant richtte, kan dat nu allang niet meer. Van Vliet: "Je zag het bij Nokia, Microsoft en HTC. Zij richtten zich allemaal vooral bovenkant van de markt, maar focussen zich nu meer en meer op de betaalbare lijnen."

HTC erkent dat het bedrijf weer winstgevend is mede dankzij de Desire-lijn, met goedkopere toestellen.

"De balans is bij veel fabrikanten momenteel zeer fragiel", meent Van Vliet. "Goedkope toestellen gaan ten koste van je marge, maar je haalt enorm veel marktaandeel en het idee is dat die mensen later gaan upgraden naar duurdere modellen."

NU.nl heeft diverse fabrikanten benaderd voor dit artikel. Sony wilde niet meewerken; Huawei, LG en Samsung waren niet in staat binnen een week een reactie te geven.