NU.nl
Maandag begint de vierde plenaire sessie van het Centraal Comité van de Communistische Partij van China. Het is het moment dat de partijleiding moet laten zien dat ze stevig in het zadel zit.
"Als er nu nog onopgeloste vraagstukken zijn, hebben de leiders een groot probleem", meent de Leidse hoogleraar Frank Pieke.
Tijdens een plenaire sessie, of plenum, komen alle partijleiders bijeen. Van Peking tot de provincie, de komende dagen zijn de 376 leden van het Centraal Comité zonder uitzondering aanwezig.
De sessies zijn vaste ijkpunten tussen de vijfjaarlijkse Nationale Congressen, waarin de leiding wordt gekozen. Ze vinden minstens een keer per jaar plaats, meestal zijn er zeven binnen de vijf jaar dat het Centraal Comité in ambt is.
De eerste twee zijn vooral bedoeld om de partijtop te vormen. De derde sessie, in november vorig jaar gehouden, had als zwaartepunt economische hervormingen.
De private sector en de financiële instellingen werden erkend als belangrijke pijlers van de Chinese economie. Het derde plenum is, simpel gezegd, meestal vergelijkbaar met het uitventen van het verkiezingsprogramma.
Ideologie
De vierde plenaire sessie, die van 20 tot en met 23 oktober in Peking plaatsvindt, gaat over de ideologie. Belangrijke ideologische veranderingen en versterkingen worden op deze bijeenkomst wereldkundig gemaakt. "Het gaat om het versterken en het opbouwen van de partij", zegt Frank Pieke, hoogleraar Modern China Studies aan de Universiteit Leiden.
"Dit is het moment waarop de nieuwe leiding, die in 2012 is gekozen, kan zeggen: we zijn nu twee jaar bezig en we zitten stevig in het zadel. De eerste kinderziektes en ruzies die met de machtswisseling gepaard gaan, zijn opgelost, nu gaan ze vertellen hoe het met de partij verder moet. Eigenlijk is het het eerste moment van reflectie. Als er nu nog moeilijkheden of onopgeloste vraagstukken zijn, hebben de leiders een groot probleem."
President Xi Jinping heeft zijn portie problemen wel gehad, meer dan van buiten werd verwacht. Hij heeft een vergaande partijzuivering moeten doorvoeren. Zijn stevige anticorruptiecampagne had niet alleen met corruptie te maken, het was ook een manier om een einde te maken aan de verdeeldheid in de partij.
Of daarom het enige door de Chinese staatsmedia uitgelekte agendapunt de 'rule of law' is, het principe dat in een rechtsstaat iedereen zich aan de wet moet houden, dus ook de overheid, durft Pieke niet te zeggen.
"Het zou kunnen, ik verwacht wel dat ze met cijfers komen over hoe effectief de campagne tegen corruptie is geweest. Maar de agenda wordt niet openbaar gemaakt, het is altijd een beetje gokken waar het over gaat."
Economische ontwikkeling
De rechtsstaat is een belangrijk onderwerp, geeft Pieke toe. "Vooral voor de ontwikkeling van de economie. China wil naar een volwaardig, goed ontwikkeld rechtssysteem, dat onafhankelijk is, maar als het moet wel kan worden gevetood door de communistische partij. En dan niet per se vanuit Peking, maar op verschillende niveaus."
Pieke vermoedt dat de communistische partij het vierde plenum vooral gaat gebruiken om zichzelf te legitimeren en steviger te plaatsen in de Chinese cultuur en traditie.
"Er zijn afgelopen zomer interessante dingen gezegd door partijleiders, informeel tegen buitenlanders. Die geven wel een idee waar het naartoe gaat. De partij zegt: we kunnen alleen aan de macht blijven als we het volk tevreden houden, als we de mensen voorspoed, vrede en veiligheid blijven geven. Falen we daarin, dan staat onze heerschappij op losse schroeven."
"Een andere uitspraak is: 'De Communistische Partij is aan de macht en moet aan de macht blijven, want dat is in overeenstemming is met de aard van de Chinese cultuur.' Als ze dat tijdens het plenum officieel maken, zeggen ze eigenlijk: wij zijn erfgenamen van het dynastieke, keizerlijke China. En niet meer van de revolutie."
"De revolutie was altijd de hoeksteen van de claim op de macht die de Communistische Partij legde. Nu baseren ze zich op op het traditionele verleden. De conclusie zou kunnen zijn dat ze zich meer profileren als een dynastie - al zullen ze dat nooit hardop zeggen."
Gevolgen
Het is moeilijk te voorspellen wat de praktische gevolgen van die verschuiving zijn, zegt Pieke. "Het belangrijkste doel van deze plenaire sessies is om iedereen dezelfde kant op te krijgen. De rijen moeten worden gesloten.
Het plenum is belangrijk, niet zozeer vanwege de beslissingen, want die zijn al genomen, maar omdat die beslissingen worden gecommuniceerd aan een bredere laag in de partijtop.
Het belangrijkste publiek voor deze bijeenkomst is de partij zelf. Als je niet de kant op wilt die de komende dagen wordt voorgespiegeld, heb je als hooggeplaatst persoon een groot probleem."
