NU.nl
De boodschap van de Amerikaanse president Barack Obama was woensdagnacht kraakhelder: de Islamitische Staat (IS, voorheen ISIS) zal wereldwijd worden vernietigd. Dat gaat minder makkelijk worden dan het klonk.
"Als je Amerika bedreigt, dan zul je geen veilige haven vinden", sprak de Amerikaanse president op een wijze die op sommige momenten deed terugdenken aan George W. Bush in 2001 ("We're going to smoke them out."). IS zal, zo sprak Obama, "afgebroken en uiteindelijk vernietigd" worden.
Obama's globale uitleg van de strategie was voor iedere Amerikaan goed te begrijpen. Er komen meer luchtaanvallen in Irak, en nu ook in Syrië. Er komt een brede internationale coalitie om IS aan te pakken en op de grond worden Iraakse soldaten, Koerdische strijders en Syrische rebellen getraind en bewapend.
De luchtaanvallen gaan, zo stelde Obama, lijken op de selectieve aanvallen die Amerika uitvoert op terroristische doelen in landen als Jemen en Somalië. In ieder geval zullen er geen Amerikaanse gevechtstroepen worden ingezet. "We zullen niet in een nieuwe grondoorlog gesleept worden", aldus Obama. Wel gaan er nog 475 militaire adviseurs naar Irak.
Helemaal nu terroristen van IS twee Amerikaanse journalisten hebben onthoofd, gaat de toespraak van Obama er goed in bij het Amerikaanse volk. Een ruime meerderheid steunt Amerikaanse luchtaanvallen in Irak en Syrië, blijkt uit een recente peiling van The Washington Post en ABC.
Bekijk hier de verklaring van Obama:
Onzekerheden
Ook Kees Homan, defensiespecialist aan het Clingendaelinstituut, vond Obama's toespraak simpel en goed verwoord. Volgens hem zit de aangekondigde strategie echter vol onzekerheden. Alleen de eerste fase, de fase van luchtaanvallen, is bekend. Wat de coalitie precies gaat doen bijvoorbeeld, werd niet in de toespraak toegelicht.
Volgens Homan is ook nog zeer onduidelijk hoe het er straks in Syrië aan toe zal gaan als de eerste Amerikaanse vliegtuigen daar doelen van IS gaan bestoken.
Obama heeft officieel toestemming nodig van de leider van het land, dictator Bashar al-Assad. De Amerikaanse president lijkt echter niet van plan om die toestemming te gaan vragen. Obama lijkt ook niet op een VN-resolutie te gaan wachten.
Effect
Daarnaast is het effect van de luchtaanvallen in Syrië niet bekend. Assad en Obama hebben in IS nu een gedeelde vijand: strijders van IS vechten in Syrië tegen het regime van Assad. Het bestoken van IS-doelen werkt Assad om die reden mogelijk in de hand.
Als een slagvaardige oppositiegroep in Syrië wordt verdreven, kan dat een negatief effect hebben op de balans in de bloedige burgeroorlog en kan Assad de overhand krijgen. Amerika heeft altijd gezegd uit te zijn op een verandering van het regime in Syrië; dat kan wel eens moeilijker worden na de luchtaanvallen.
Ook het trainen en bewapenen van "gematigde Syrische rebellen" leidt niet automatisch tot het terugdringen van IS in Syrië. Het primaire doel van de rebellen blijft namelijk het verdrijven van Assad en het is niet zeker dat de rebellen hun trainingservaring en wapens daadwerkelijk gaan inzetten om IS te bestrijden.
Irak
Wat betreft de aanpak van IS in Irak leunt Obama in zijn strategie volgens Homan te sterk op de nieuwe Iraakse regering van nationale eenheid. Obama hoopt dat de nieuwe regering, onder leiding van premier Haider al-Abadi, vanwege de soennitische vertegenwoordiging kan rekenen op de steun van de gematigde soennieten die zich op dit moment aansluiten bij IS. Het is maar zeer de vraag of zij zich zullen afwenden van IS, zegt Homan.
Er zijn meer experts die de zorgen van Homan delen. Zo sprak de ervaren en geprezen NBC-oorlogscorrespondent Richard Engels kort na Obama's toespraak met verkropte woede van een "oversimplificatie" van de problematiek.
De strategie die Amerika claimt te gaan hanteren in Irak en Syrië lijkt volgens Engels, in tegenstelling tot wat Obama verkondigde, op geen enkele manier op de selectieve luchtaanvallen in Jemen en Somalië.
Ook verwacht Obama volgens de ervaren correspondent te veel van het Iraakse leger, dat in enkele maanden volledig is ingestort. Volgens Engels zijn de inwoners van veel soennitische dorpen bovendien bang voor het Iraakse leger en sluiten ze zich mede daarom aan bij IS.
Hoe lang de operatie gaat duren en wanneer de missie als voltooid moet worden beschouwd, is niet bekend. Wel duidelijk is dat Obama de Amerikaanse inmenging in een gevaarlijke regio vergroot, terwijl hij zijn hele ambtsperiode heeft geprobeerd Amerika uit de regio terug te trekken.
De toespraak van woensdag was volgens de vooraanstaande Amerikaanse politieke site Politico dan ook "the speech Obama didn't want to give".
