Nederlandse wijn kan nooit concurreren met wijn uit 'echte wijnlanden'. De kwaliteit is minder en de prijs hoger. Toch is het aantal wijngaarden in ons land sinds de eeuwwisseling flink gestegen.
"Zolang de productie relatief klein is en de Nederlandse wijn een rariteit blijft, gaat alles prima. De verkoop aan toeristen en je eigen omgeving vormen goede verdienmodellen", zegt Cees van Casteren, voorzitter van de Verenigde Vinologen Nederland (VVN).
Het aantal commerciële wijngaarden is sinds 2000 in vogelvlucht toegenomen, er zijn er nu naar schatting zo'n 160 tot 170 volgens de telling van het Wijngaardeniersgilde Nederland.
"Sommige boeren hebben genoeg van de eeuwig veranderende wetten en regels en sociale onvrede met intensieve veeteelt. Zij ruimen de varkensstal op en plaatsen er wijnranken voor in de plaats", verklaart Van Casteren de toename.
Het totale oppervlakte wordt door het Wijngaardeniersgilde Nederland geschat op een kleine 300 hectare. Die cijfers steken schril af tegen bijvoorbeeld de Bordeaux-streek, daar wordt op 115.000 hectaren wijn gemaakt. Eén wijnboer in Chili heeft volgens Van Casteren meer grond dan alle wijngaarden in heel Nederland bij elkaar.
Maar zodra Nederland zich gaat meten met de internationaal gerenommeerde wijnlanden, komen er problemen. "Als zij moeten gaan nadenken over de distributie zijn er meer risico's. Nederlandse wijn moet bij vergroting van het oppervlak meer concurreren met de internationale wijnproductie", zegt de VVN-voorzitter.
'De concurrentie is heel groot omdat er wereldwijd al jaren een structureel wijnoverschot is. Inkopers van bijvoorbeeld supermarkten kunnen zo alles bepalen over de merken en de prijzen", Vooralsnog heeft dit volgens hem nu nog geen effect op de Nederlandse wijnenmarkt."
Te nat
Ook wijnschrijver Nicolaas Klei denkt niet dat wijnboeren in landen als Frankrijk hoeven te vrezen voor een dalende omzet door de toenemende populariteit in ons land. "Het is hier te klein, te nat en te koud", zegt de auteur van onder andere de Supermarktwijngidsen.
Over de kwaliteit is hij voorzichtig. "Een enkele Nederlandse wijn is van echt goede kwaliteit, maar lang niet allemaal." Dat heeft volgens Klei te maken met speciaal gekweekte druivenrassen die tegen het Nederlandse klimaat kunnen. "Dat zijn niet de allerbeste. Ze zijn niet te vergelijken met buitenlandse rassen."
Klei vindt wel dat er progressie wordt gemaakt door de Nederlandse wijnboeren. "Vijftien jaar geleden vielen de tanden uit je mond, zo zuur was het."
Marketing
Ilja Gort, een Nederlandse wijnboer die al jaren in Frankrijk wijn produceert, ziet ook een omslagpunt. Hij vond zelfs nog vijf jaar geleden de meeste Nederlandse wijnen "niet te happen". Van de dertig die hij destijds proefde vond hij er twee die ermee door konden. "Met de rest wilde ik mijn ondergoed nog niet eens wassen."
De inhaalslag die volgens Gort is gemaakt is te danken aan de aanpak mentaliteit van de Nederlanders. Je komt volgens hem ook ver met de beschikbare kennis en door praktijkervaring op te doen.
In zijn beleving valt er op het gebied van marketing nog een wereld te winnen voor de Hollandse wijnboeren. "Dat is de understatement van de eeuw. De etiketten op de flessen zijn slecht en de verhalen belabberd. Ze hebben daar ook helemaal geen geld voor."
Gort komt zelf uit de reclamewereld, hij maakte onder andere de muziek voor commercials van Heineken, Duo Penotti en ING. Hij weet dus hoe je een product in de markt moet zetten. Het geheim voor de Nederlanders ligt volgens hem is één woord: passie.
"De wijn moet uit liefde worden gemaakt. Dat moet op het etiket staan. Vanuit patriottistisch oogpunt willen Nederlanders best iets meer betalen voor een flesje wijn dat op ambachtelijke wijze in eigen land is gemaakt." Volgens Gort kunnen wijnboeren meeliften op de groeiende populariteit van biologische producten.
Sympathie
Een Nederlandse wijnboer die in ieder geval op sympathie van wijnschrijver Klei kan rekenen, is die van de Noord-Brabantse Wijngaard de Linie. Marius van Stokkom, eigenaar van het bedrijf, verklaart: "Mijn doel is om kwaliteit te maken in plaats van achter winst aan te jagen."
Hij maakt al sinds 1977 wijnen die verschillende prijzen hebben gewonnen. Hij gebruikt daarbij geen Nederlandse druivenrassen. "Toen ik met het verbouwen van wijn begon, waren er alleen klassieke rassen," vertelt de wijnboer.
"Ik werk voor de witte wijn met rassen als Pinot Blanc, Riesling Gewuerztraminer en Pinot Noir, die ook in de Elzas, Duitsland en Luxemburg te vinden zijn. De rode wijn bestaat hoofdzakelijk uit Pinot Noir en Cabernet Sauvignon."
Export
Het exporteren van Nederlandse wijn, waar Van Casteren voor waarschuwt, is ook nog niet aan de orde. Alle wijn die in Nederland is geproduceerd, blijft op eigen bodem. Uit een rapport van de Internationale Wijnorganisatie blijkt dat Nederland in 2013 zelfs bijna 366 miljoen liter aan wijn heeft geïmporteerd.
Volgens Dik Beker, commissievoorzitter van het Wijngaardeniersgilde Nederland, is de productie van Nederlandse wijn een druppel op de totale wijnconsumptie in Nederland. "In Nederland wordt per jaar 900.000 liter geproduceerd. Uit cijfers van het CBS blijkt dat een Nederlander gemiddeld 21 liter wijn per jaar drinkt", aldus Beker.
Het is geen lucratieve markt, benadrukt ook Van Casteren. Hij adviseert boeren die over willen stappen naar wijnproductie goed na te denken en niet alles in te zetten op de druiven door bijvoorbeeld ook andere gewassen te kweken. Maar op iedere regel bestaat een uitzondering. Wijnboer Van Stokkom kan wel degelijk rondkomen van enkel de wijnproductie. "Wij maken winst zonder rondleidingen en proeverijen."
