De ontwikkeling van robots staat nog steeds in de kinderschoenen, maar zal wel een vlucht gaan nemen, verwacht de Amerikaan.

"Ik kan je vandaag de meest geavanceerde robot van 200.000 dollar geven en hij zou zo nuttig als een kapstok zijn", zegt de inmiddels 60-jarige Barry in een gesprek met NU.nl. 

De Amerikaanse wetenschapper, ondernemer en voormalig astronaut was deze week als spreker van Singularity University in Nederland om op uitnodiging van Deloitte bestuurders van grote Nederlandse bedrijven bij te praten over de ontwikkelingen in zijn vakgebied.

"We hebben gespecialiseerde robots die stofzuigen en het zwembad schoonmaken, maar een robot voor algemene doeleinden bestaat gewoon niet", zegt hij.

In kleine stapjes hoopt zijn bedrijf zo toch de richting van een multifunctionele robot op te gaan, met name om mensen met lichamelijke beperkingen te helpen. Zo ontwikkelde Barry een robot die een voordeur kan openen, een pizza kan aanpakken en de koerier kan betalen. 

Het vasthouden en bewegen van objecten blijft echter zeer moeilijk voor robots, dus daar wordt nog veel onderzoek naar gedaan. Langzaam worden de mogelijkheden van de robot uitgebreid, zodat hij bijvoorbeeld kan tekenen voor pakketjes of kinderen snoep kan geven tijdens Halloween.

"Na verloop van tijd wordt de interactie tussen bezoekers aan ons huis en deze robot geavanceerder. En daarmee ontwikkel je ook de mogelijkheid voor de robot om te weten waar hij zich bevindt en hoe hij zich rond de troep op de vloer moet bewegen."

"Deze robots kunnen dat al, maar heel langzaam. Dus als je je pizza nog warm wilt opeten, kun je beter zelf naar de deur lopen."

De eerste robotontwikkelingen die echt een grote impact zullen hebben op onze samenleving zullen we dan ook niet in het huishouden vinden, denkt Barry. "We zullen voornamelijk robots bouwen die geschikt zijn voor één taak."

In 2011 kondigde Foxconn, fabrikant van gadgets van onder meer Apple en Samsung, aan dat er één miljoen robots in de fabrieken van het bedrijf moeten verschijnen, die de banen van een groot deel van de 1,2 miljoen medewerkers moeten overnemen. Robots en kunstmatige intelligentie kunnen op korte termijn veel werk van mensen overnemen, denkt Barry.

"De banen aan de lopende band zijn we zo goed als kwijt", zegt hij. "En hoe vaak heb je nog te maken met een bankbediende? Hoe vaak ga je naar een ticketverkoper van een luchtvaarmaatschappij? Dat zijn banen waar wel bekwaamheid bij komt kijken, maar die heel weinig mensen nog nodig hebben."

"Toen ik hier aankwam stapte ik in de tram, want dat doe ik graag in een nieuwe stad. Toen ik instapte was er een meneer - ik weet niet precies wat zijn baan was, maar het had iets te maken met tickets. En ik dacht: 'hij gaat weg'."

"Ik ging zitten en toen zag ik de chauffeur voorin. Ik dacht: 'die gaat ook weg'. Over vijf of tien jaar heb je geen tramchauffeurs meer."

"Dit is een groot probleem. Het wordt een transitie die heel ontwrichtend en moeilijk zal zijn. Ik denk dat de banen die we nu hebben getransformeerd moeten worden."

"Neem jou als journalist bijvoorbeeld", begint hij voorzichtig. "De tijd die jij nu besteedt aan het opzoeken van mijn biografie en rondkijken op zoekmachines, om te bedenken wat voor achtergrondinformatie je over mij moet weten, wordt automatisch voor je gedaan."

Word ik dan overbodig? "Jij doet het persoonlijke deel, het één-op-één interview. Jij zoekt naar de geheimen die iemand verbergt."

"Dus je baan wordt getransformeerd van een dataverzamelaar tot iets wat meer gericht is op menselijke relaties. Dat lijkt me een positieve verandering."

Desalniettemin zullen de posities van sommige mensen helemaal overbodig worden. "De banen die weggaan zijn normaal gesproken banen die we niet willen doen. We willen geen mensen aan de lopende band, we willen geen mensen die twintig jaar lang oude zaken opzoeken voor een advocatenfirma. Wie wil dat nou doen? Het is beneden de waardigheid van de mens om daar je leven aan te besteden."

Toch ligt er hierdoor chaos op de loer. "Krijg je straks 50 procent werkeloosheid in China? Als dat gebeurt ontketen je een revolutie. Dus we moeten oplossingen vinden."

Er is volgens Barry één voordeel aan de situatie: "Het is niet moeilijk om te voorspellen welke banen hierdoor beïnvloed worden." Dat maakt het mogelijk om werknemers al van tevoren om te scholen, en om te bedenken wat voor nieuwe posities we moeten creëren in onze samenleving.

"Dat betekent misschien wel dat we onze kinderen allemaal privé-onderwijs geven. We krijgen meer persoonlijke interactie, in plaats van dat je je dag doorbrent met het analyseren van data."

Ontslaan bedrijven niet liever hun werknemers om kosten te besparen, in plaats van ze om te scholen voor een nieuwe functie? Barry denkt van niet. "Het is enorm verstorend als er ineens vijfduizend mensen weg moeten bij een bedrijf."

"En mensen zijn niet dom. Ze zien dit aankomen en je krijgt dus al een motivatieprobleem voordat je die banen schrapt. Als je zegt: 'Ik wil dat je deze robot traint', dan hebben mensen je door en zeggen ze: 'Wat moet hij leren doen?' Dan kom je uiteindelijk te zitten met heel veel kapotte robots."

"De omschakeling zal het probleem zijn. Eenmaal aan de andere kant zal het geweldig zijn", 

"Als iemands baan geheel wordt overgenomen door een robot, is die persoon niet overbodig. Dan hebben we gewoon een baan die al wordt gedaan, en hebben we dus weer iemand beschikbaar die iets belangrijkers kan doen. Dus dan kunnen we Mars gaan verkennen."

Dat is de uiteindelijke, ultieme droom van Barry, die trouw blijft aan zijn astronautenbloed. Een bevolking installeren op een andere planeet, zodat mensen nooit in één keer van de aardbodem kunnen worden geveegd. "Dan is onze soort onsterfelijk. Dan is Star Trek echt."

Meer langere verhalen en achtergronden op NUweekend