Wie het afgelopen jaar nieuwsverhalen rondom luchtvaart heeft gelezen, zal geen al te rooskleurig beeld meer hebben van het beroep piloot. Een willekeurige greep uit de berichten:

'Ryanair ontkent beschuldigingen uitbuiting piloten', 'Piloten slepen ABN Amro voor de rechter wegens lening', 'Onveilig als piloot 12,5 uur werkt', 'Psychische nood piloten door studieschuld' en 'Piloten naar dubieze vliegmaatschappij'. 

Kortom: de charme van het ooit zo glamoreuze pilotenbestaan lijkt er wel zo'n beetje van af. Dat zegt ook Steven Verhagen, voorzitter van de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers (VNV). 

"Als je de beelden van vroeger kent, is de glitter en glamour er wel een beetje van af", zegt Verhagen. Maar, benadrukt hij, het hangt er wel een beetje van af waar je zit. "Want op sommige plekken is het beter toeven dan op andere."

"Als je lange vluchten maakt, weinig tijd hebt op de plek van bestemming en weinig thuis bent, verdwijnt de charme wel. Maar waar de werk- en rusttijden op orde zijn, is het nog steeds een bijzonder fascinerend beroep."

De toenemende werkdruk in de sector is voor hem in ieder geen ramp, zegt hij. "Maar er moet wel wat tegenover staan."

Er zijn voor Verhagen nog zat 'secundaire arbeidsvoorwaarden' te noemen die het voor hem de moeite waard maken. Plus de uitdaging die hij dagelijks voor de kiezen krijgt. "Het is altijd een uitdaging om met een team tot een optimale prestatie te komen om zo veilig, zo efficiënt en zo comfortabel mogelijk van a naar b te komen. En als je dan ook de prachtigste landschappen ziet met het enorme palet aan bestemmingen waar je heen kunt, dan is dat prachtig."

"Het is enerzijds het vliegen zelf maar ook het leven eromheen. De landschappen die aan je voorbij gaan. Geen vlucht is hetzelfde. Dat maakt het een uitdaging. Maar het moet geen sleur worden, dan is per definitie de charme er een beetje af. Maar voor mij is het nog steeds een beroep waar veel charme uit te halen valt en zich steeds nieuwe uitdagingen voordoen."

Een jonge KLM-captain, die anoniem wenst te blijven, is ook bijzonder tevreden over zijn beroepskeuze. Hij zou nog steeds voor geen goud willen ruilen met een ander. Maar hij realiseert zich tegelijkertijd dat hij bij 'een van de betere maatschappijen' werkt.

"De werkdruk is via de vakbond perfect geregeld, evenals de vliegveiligheid. We kunnen ook op nachtstop en ik zie veel van de wereld. En dat is ook wel een van de redenen waarom ik piloot ben geworden. Mijn reis heeft soms exotische plekken als eindbestemming, terwijl het eindstation voor bijvoorbeeld een Ryanair piloot altijd de thuisbasis is."

Zijn beroep is volgens hem eigenlijk zelfs veel leuker dat hij vooraf had verwacht. "Bij KLM is het wel heel luxe qua vrije tijd, zeker als je intercontinentaal vliegt. Dat had ik nooit verwacht. Je vliegt ergens naartoe en, afhankelijk van de schema's, blijf je dan een aantal dagen. Je krijgt vaak ook een daggeldvergoeding mee. Dat maakt het heel erg leuk."

Een jonge anonieme Easyjet-piloot legt aan NU.nl uit dat het beeld dat hij van het vak had eigenlijk niet overeen komt met de werkelijkheid.

"Alle leuke baantjes betalen slecht. Bij Easyjet is het leuk; de voorwaarden zijn goed en ik word goed betaald. Maar mijn idee was altijd om op de Malediven te vliegen om met een watervliegtuig surfers rond te brengen. Maar als je van school komt, 150.000 euro schuld hebt, en je verdient vervolgens 500 euro per maand, schiet dat niet echt op.”

Een ontnuchterende vaststelling dus, als je als jonge piloot denkt dat de wereld aan je voeten ligt. "Ik was vrij naïef", geeft de jonge piloot direct toe. "Ik ben erin gestapt met het idee dat het leuk is om te vliegen en heb me daarbij niet altijd gerealiseerd dat er financiële druk achter zat. Maar ik heb de mazzel dat ik altijd werk heb gehad."

Het beeld dat de buitenwereld heeft van het pilotenbestaan strookt dan ook niet met de werkelijkheid. "Mensen denken dat het een romantisch beroep is. Maar dat is het absoluut niet. Er wordt gedacht dat je bij een leuke bestemming altijd drie dagen de tijd hebt om de omgeving rustig te bekijken. Maar voor veel piloten is de realiteit heel anders en bestaat een werkdag uit drie tot vier vluchten om 's avonds laat weer thuis te komen."

De Easyjet-piloot vindt dat scholen een betere afspiegeling moeten geven van de realiteit. "Bij sommige opleiders beloven ze je de hemel. Ze zeggen: KLM is weer begonnen met opleiden dus de perspectieven zijn uitstekend, terwijl dat onzin is. Ze zeggen dat ze jongens hebben bij tal van maatschappijen, maar vertellen er niet bij dat zij zich voor 30.000 euro hebben ingekocht en moeten werken voor 1.000 euro per maand."

Dat beeld herkent Verhagen als voorzitter van de pilotenvakbond VNV. De zorgplicht van de opleidingen is wat hem betreft niet altijd op orde. "Men heeft wel hier en daar gouden bergen beloofd of de indruk gewekt dat het allemaal prachtig is. Maar de scholen krijgen betalingen van leerlingen en daar drijven ze op. Hoe meer je er doorheen perst, des te meer er binnen komt."

Tegelijkertijd zijn er vragen te stellen over de kwaliteit van de opleidingen als zij zo gedreven worden door het financiële aspect. "Als je de selectielat omlaag legt, wordt het er niet veiliger op of beter van. Niet iedereen is op te leiden tot een goede vlieger. Dat werkt hetzelfde als bij rijbewijzen. Niet iedereen is een goed autobestuurder, terwijl iedereen een rijbewijs heeft."

Verhagen spreekt van een "perverse prikkel voor de opleidingen". "Er worden te veel mensen opgeleid. Er zijn grote vraagtekens te zetten bij meerdere opleidingen, met name in de nazorg. Maar de leerling tekent natuurlijk wel zelf voor zijn opleiding. Het komt er meer op neer; bezint eer ge begint. Dat willen we uitdragen, zodat je als piloot niet achteraf langs kunt koment met die 150.000 euro schuld."

Meer langere verhalen en achtergronden op NUweekend