Het is de derde keer dat de gemeente Middelburg ‘Shelter City’ is voor iemand die zich inzet voor mensenrechten. University College Roosevelt zorgt voor een werkplek voor Valko.

Valko is coördinator bij de International Partnership for Human Rights (IPHR). Zij onderzoekt oorlogsmisdaden en mensenrechtenschendingen in het oosten van Oekraïne en op de Krim.

“We hebben er sinds het begin van 2014 teams die veldonderzoek doen om oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid te onderzoeken”, vertelt spraakwaterval Valko. Ze praat rustig een halfuur achter elkaar en wil zoveel mogelijk van haar kennis met de Nederlandse gemeenschap delen.

Ze werkt met een groep van ongeveer twintig journalisten en advocaten die zich vrijwillig inzetten om de misdaden, schendingen en getuigenissen vast te leggen met bewijsmateriaal.

"Veel schendingen van de rechten spelen zich af onder niet-orthodoxe gelovigen in de door conflicten getroffen delen van Oekraïne. Gelovigen en priesters zijn mishandeld, gemarteld en gedood.”

“Vanuit Oost-Oekraïne gaan de door Rusland gesteunde separatisten huizen binnen om activisten, maar ook onschuldige burgers te martelen en te doden. Onlangs is een journaliste bevrijd die een jaar in een kelder zat opgesloten. Zij is uitgewisseld tegen twee Russische militairen.”

In haar werk stellen Valko en haar collega’s rapporten op en proberen mensen te beschermen en uit de gevangenis te houden.

“Ook proberen we te voorkomen dat jongeren, kinderen nog, gerekruteerd worden voor het leger. Vorig jaar oktober hebben we driehonderd zaken naar het Internationaal Strafhof in Den Haag gestuurd.”

Veilig is dit werk niet, want collega’s van Valko zijn mishandeld.

Sinds een paar maanden zijn er ook doodsbedreigingen aan haar gericht en is er gevaar om gegijzeld en gemarteld te worden. Omdat zij daardoor onder druk staat is de Oekraïnse drie maanden in Nederland uitgenodigd.

Haar eerste indruk van Middelburg is dat het een mooie, oude stad is. “Heel Nederlands, met mensen met wit haar, fietsen en kaas op de markt,” vindt Valko. 

Middelburg is één van de acht Shelter Cities in Nederland, een programma van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en mensenrechtenorganisatie Justitia et Pax uit Den Haag. Mensenrechtenverdedigers zoals advocaten, journalisten en leiders kunnen hier in vrijheid spreken en krijgen tijdelijke opvang, training en veiligheid.

Vorig jaar werkte Hena Gul uit Pakistan drie maanden in Middelburg. Het jaar daarvoor werd de Zuid-Soedanese predikant James Ninrew Dong uitgenodigd voor een verblijf.

Valko wil kennis vergaren over internationale rechtspraak op het gebied van de mensenrechten en over het voorkomen van een burn-out voor haar teamleden.

Ook volgt ze trainingen van Justice and Peace rondom het thema veiligheid en geeft voorlichting op scholen over haar werk. Ze gaat op 17 juni weer naar de Oekraïne.